Każdy dzień w Nowym Jorku – Dniem Tadeusza Kościuszki

Odlany z brązu memoriał dedykowany gen. Tadeuszowi Kościuszce zdobi główny filar mostu noszącego jego imię. Tablice upamiętniające bohatera dwóch narodów – polskiego i amerykańskiego – zostały odsłonięte w dniu, w którym przypadała 205. rocznica jego śmierci, a także w Nowym Jorku obchodzony był Dzień Tadeusza Kościuszki. 

„Ta uroczystość jest wyrazem, dowodem i podkreśleniem tego, jak wielkich rzeczy dokonał nasz rodak Tadeusz Kościuszko, dzięki któremu istnieją Stany Zjednoczone. Dzisiaj na tej amerykańskiej ziemi możemy być dumni z tego, że jesteśmy Polakami, i że jesteśmy świadkami historycznego momentu upamiętnienia bohatera dwóch narodów” – powiedział proboszcz parafii św. Stanisława Kostki ks. Grzegorz Markulak podczas poświęcenia memoriału upamiętniającego gen. Kościuszkę.

Ceremonia odsłonięcia pamiątkowych tablic odlanych z brązu odbyła się w sobotę, 15 października. Były przemowy, odczyty listów gratulacyjnych, wspólne pamiątkowe zdjęcia i padło wiele miłych słów pod adresem pomysłodawców i wykonawców projektu. Wśród osób biorących udział w ceremonii odsłonięcia memoriału byli m.in.: wicekonsul Anna Wańczyk, nowojorski radny Robert Holden, były koordynator budowy mostu Kościuszki ze strony biura głównego stanowego Departamentu Transportu w Albany dr inż. Tadeusz Alberski, a także przedstawiciele polonijnych organizacji, m.in.: PASI, Polskiej Fundacji Kulturalnej w Clark, ZHP, Szkoły Polskiej przy Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku, Głównego Komitetu Parady Pułaskiego oraz marszałkowie lokalnych kontyngentów. Przybyła Polonia z Nowego Jorku, New Jersey oraz Connecticut.

Memoriał upamiętniający gen. Tadeusza Kościuszkę jest projektem Fundacji Dobra Polska Szkoła i powstał w ramach konkursu „Polonia i Polacy za granicą”. Udało się go zrealizować dzięki finansowemu wsparciu Fundacji „Będziem Polakami”, Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego oraz gubernator stanu Nowy Jork Kathy Hochul.

CEREMONIA ODSŁONIĘCIA

„Tadeusz Kościuszko zmarł 15 października 1817 roku. Dzisiaj, odsłaniając te tablice w 205. rocznicę jego śmierci składamy mu honor za walkę o wolność i demokrację w Polsce i Stanach Zjednoczonych. Te tablice mają przypomnieć Amerykanom o jego zasługach. Jest wiele miast, ulic i szkół noszących imię Tadeusza Kościuszki, i mimo że jego wkład w zwycięstwo Rewolucji Amerykańskiej jest nie do przecenienia, to jednak nie wspomina się o tym w amerykańskich szkołach. Nawet w Muzeum Rewolucji Amerykańskiej w Filadelfii nie ma słowa o Kościuszce” – powiedział w rozmowie z „Nowym Dziennikiem” Andrzej Cierkosz, pomysłodawca memoriału oraz prezes Fundacji Dobra Polska Szkoła. Dodał, że ma nadzieję, iż te tablice będą początkiem starań o zmianę tej sytuacji oraz zapewnił, że fundacja, którą prowadzi, będzie starała się doprowadzić do tego, żeby postać gen. Tadeusza Kościuszki powróciła do panteonu bohaterów Rewolucji Amerykańskiej.

„My, jako Dobra Polska Szkoła Foundation, podobnie jak to robimy od wielu lat poprzez stworzenie Polonijnego Dnia Dwujęzyczności, który w tej chwili jest obchodzony na całym świecie oraz poprzez walkę o tworzenie programów dwujęzycznych w amerykańskich szkołach publicznych, będziemy konsekwentnie i strategiczne dążyć do podtrzymywania znajomości języka polskiego wśród Polonii oraz do rozprzestrzeniania wiedzy o Polsce, naszej historii, kulturze oraz o bohaterach takich jak gen. Tadeusz Kościuszko” – zapewnił Andrzej Cierkosz. Podkreślił, że takich idei i celów nie da się wprowadzać w życie samemu, dlatego zawsze potrzebna jest pomoc i wsparcie ze strony innych osób i instytucji. Tak też było z pamiątkowymi tablicami dedykowanymi bohaterowi dwóch narodów. Podczas ceremonii odsłonięcia memoriału podziękował wszystkim osobom zaangażowanym w ten projekt. Niektórzy z nich byli obecni na tej uroczystości. Pomysłodawca upamiętnienia gen. Tadeusza Kościuszki na moście łączącym Brooklyn (Greenpoint) z Queensem (Maspeth) zwrócił uwagę, że jedną z osób, które natychmiast poparły jego ideę jest radny Robert Holden, notabene reprezentujący dystrykt, który swoim zasięgiem obejmuje miejsce lokalizacji mostu Kościuszki.

„Bez jego wsparcia i zaangażowana w tym procesie oraz bez jego działania w nowojorskich władzach na pewno nie udałoby się nam tych tablic zainstalować” – powiedział Andrzej Cierkosz. Dodał, że również bardzo ważna była zgoda gubernatora stanu Nowy Jork, bowiem memoriał ten znajduje się na moście, a więc obiekcie administrowanym przez władze stanowe.

„Chwała należy się pani Kathy Hochul, bowiem rok temu, gdy próbowaliśmy przeforsować ten projekt, to jej poprzednik, gubernator Andrew Cuomo, nie zainteresował się nim ani nie wypowiedział się na jego temat” – wyjaśnił pomysłodawca memoriału. Do pozytywnego podejścia Kathy Hochul do projektu upamiętnienia gen. Tadeusza Kościuszki przyczynił się także były poseł stanowy Joseph Lentol.

„Zdrowie nie pozwoliło mu być dzisiaj z nami, ale to jego dobre i przyjacielskie stosunki z obecną nowojorską gubernator przyczyniły się do tego, że te tablice są już na moście” – zaznaczył prezes Fundacji Dobra Polska Szkoła. Podkreślił też, że projekt ten jest współfinansowany przez polski rząd.

„Po dwóch latach starań dostaliśmy wsparcie z Kancelarii Premiera Mateusza Morawieckiego, za co bardzo serdecznie dziękujemy. Otrzymaliśmy z Polski prawie dwie trzecie pieniędzy potrzebnych na opłacenie kosztów związanych z tym projektem” – wyjaśnił Cierkosz.

Jednak to niejedyny polski element związany z tym memoriałem. Tablice te zostały wykonane w odlewni Brązart w Polsce, a ich autorem jest rzeźbiarz Grzegorz Godawa.

„To on ten mój podstawowy projekt, moją pierwotną wizję zamienił w prawdzie dzieło sztuki. W dodatku te tablice tak pięknie wyglądają i są wysokiej jakości, ponieważ zostały odlane w Pleszewie w odlewni Brązart pana Marcina Kwiecińskiego. Tak więc jest to w pełni polski projekt, który został zrodzony w polskich umysłach, a także był wykonany w Polsce. Dlatego mamy przed sobą nie tylko gen. Tadeusza Kościuszkę, ale również kawałek Polski – zaznaczył pomysłodawca memoriału. – Od dzisiaj każdy dzień w Nowym Jorku będzie Dniem Tadeusza Kościuszki, ponieważ wszyscy kierowcy jeżdżący tym mostem i osoby po nim spacerujące będą mogły podziwiać jego podobiznę oraz dowiadywać się o tym bohaterze” – stwierdził prezes Fundacji Dobra Polska Szkoła. Na zakończenie Andrzej Cierkosz, prócz wspomnianych wcześniej osób, podziękował także wszystkim pozostałym zaangażowanym w ten projekt. Wśród nich byli: dr inż. Tadeusz Alberski, Craig Ryle, Daniel Kurzyna, Alex Storożyński, Krystyna Holowacz, Dariusz Knapik oraz prezes Fundacji „Będziem Polakami” Magdalena Targańska.

Z kolei dr inż. Tadeusz Alberski, który również zabrał głos, zaznaczył, że największe zasługi ma prezes Fundacji Dobra Polska Szkoła.

„Gdyby nie było Andrzeja z jego pomysłem i niesamowitym zaparciem oraz oddaniem, z jakim podszedł do tego projektu, to dzisiaj byśmy się tutaj nie spotkali” – stwierdził były koordynator budowy mostu Kościuszki ze strony biura głównego stanowego Departamentu Transportu w Albany. Tadeusz Alberski zwrócił też uwagę, że dużą pomoc przy realizacji tego memoriału okazał Craig Ryle, dyrektor regionalny stanowego Departamentu Transportu.

„Na wszystkie nasze prośby odpowiadał bardzo przyjaźnie. Pomagał nam załatwiać każdą sprawę, z jaką się zwracaliśmy do DOT” – dodał polski inżynier.

W ciepłych słowach o pomysłodawcy wypowiadał się także radny Robert Holden.

„To jest wizja jednego człowieka, Andrzeja Cierkosza, który chciał uhonorować polskiego generała. Gdyby nie Tadeusz Kościuszko, nie byłoby Stanów Zjednoczonych, dlatego ten projekt jest tak ważny” – mówił nowojorski polityk. Dodał, że nie wyobrażał sobie, że to będzie tak piękne upamiętnienie bohatera dwóch narodów.

„To jest niesamowity projekt i myślę, że uczniowie z naszych szkół powinni tu przychodzić całymi klasami, żeby zobaczyć, przeczytać to, co tutaj jest napisane, oraz podziwiać to dzieło, na które Andrzej Cierkosz przy okazji wyłożył wiele własnych pieniędzy” – podkreślił radny Holden. Dodał, że jest dumny z tego, że taki piękny memoriał znajduje się na terenie jego dystryktu, który właśnie w tym miejscu się zaczyna i kończy, bowiem tam przebiega granica pomiędzy Greenpointem a Maspeth.

Podczas ceremonii głos zabrała także wicekonsul Anna Wańczyk. Przedstawicielka polskich władz odczytała trzy listy gratulacyjne przesłane przez premiera Mateusza Morawieckiego, sekretarza stanu i pełnomocnika rządu ds. Polonii i Polaków za granicą Jana Dziedziczaka oraz ambasadora RP przy ONZ Krzysztofa Szczerskiego. Złożyła też gratulacje oraz życzenia z okazji Miesiąca Dziedzictwa Polskiego w USA.

„Zarówno konsul generalny Adrian Kubcki, jak i cały nasz zespół konsularny chcielibyśmy państwu pogratulować sfinalizowania tak wspaniałego projektu, który zostanie tutaj na wiele, wiele lat, a może nawet na kilka wieków” – stwierdziła wicekonsul Anna Wańczyk.

LISTY Z GRATULACJAMI

Jako pierwszy został odczytany list nadesłany przez premiera Mateusza Morawieckiego, który napisał m.in.: „Napawa mnie radością, że dzieło Tadeusza Kościuszki – wielkiego Polaka, patrioty, dowódcy oddziałów, które walczyły 'za naszą i waszą wolność’, bohatera Polski i Stanów Zjednoczonych – pozostaje w pamięci naszych narodów. W Polsce z dumą i szacunkiem podchodzimy do osiągnięć tego wspaniałego rodaka. Zachowujemy jego dokonania w żywej pamięci narodu, jako jednego z najwybitniejszych naszych przedstawicieli. Szef polskiego rządu zwrócił także uwagę, że Tadeusz Kościuszko wyprzedził swoje czasy i zabiegał o wolność oraz równość dla wszystkich, dla niewolników, chłopów pańszczyźnianych, Żydów, rdzennych mieszkańców Ameryki oraz kobiet.

„Dziś w obliczu agresywnych działań Rosji, która dokonała niesprowokowanego ataku na wolną Ukrainę i niszczy życie niewinnych ludzi, szczególnie powinniśmy przypominać o takich bohaterach, jak gen. Tadeusz Kościuszko” – stwierdził prezes Rady Ministrów. Przekazał też podziękowania społeczności polonijnej w Stanach Zjednoczonych za lata ciężkiej i owocnej pracy na rzecz utrwalania polskości poza granicami ojczyzny i zachowania pamięci o naszych bohaterach.

List gratulacyjny przesłał również pełnomocnik rządu ds. Polonii i Polaków za granicą Jan Dziedziczak, w którym nawiązał do bieżących wydarzeń za polską, wschodnią granicą.

„Postać Tadeusza Kościuszki – bohatera Polski oraz Stanów Zjednoczonych – jest symbolem umiłowania wolności, które od zawsze łączy nasze narody. Dziś szczególnie, gdy rosyjskie wojska mordują ludność cywilną w Ukrainie, a bomby spadają na Kijów i Lwów, polsko-amerykański sojusz i bliska współpraca w ramach NATO są tak ważne w zmaganiach o wolność, pokój oraz niepodległość całej Ukrainy. Polska i Stany Zjednoczone wyznaczają ton działaniom międzynarodowym w duchu idei walki 'za wolność naszą i waszą’, która przyświecała Tadeuszowi Kościuszce, gdy ten bił się o niepodległość Polski i Stanów Zjednoczonych” – napisał Jan Dziedziczak. Dodał, że odsłonięty memoriał dla spacerujących mostem Kościuszki na pewno będzie miał edukacyjny charakter. „Zachęcam, aby odsłonięte dziś tablice były okazją do rozmów o Tadeuszu Kościuszce, o Polsce, o polsko-amerykańskiej przyjaźni i sojuszu na rzecz pokoju na świecie” – apelował pełnomocnik rządu.

Trzecim zaprezentowanym listem było pismo przesłane przez ambasadora RP przy ONZ Krzysztofa Szczerskiego.

„Łącząc się z państwem w radosnym duchu świętowania Miesiąca Dziedzictwa Polskiego pragnę serdecznie pogratulować inicjatywy odsłonięcia pamiątkowych tablic poświęconych bohaterowi dwóch narodów – Tadeuszowi Kościuszce, które od dzisiaj będą zdobić most jego imienia, spajający dwie

nowojorskie dzielnice szczególnie bliskie polskim sercom” – napisał ambasador. Podkreślił, że mimo wielu zasług gen. Kościuszki w amerykańskiej wojnie o niepodległość jego sylwetka i dokonania nie są należycie wyeksponowane, więc wymagają ciągłego pielęgnowania w naszej zbiorowej pamięci, zwłaszcza wśród najmłodszych pokoleń.

„Dlatego idea odsłonięcia pamiątkowych tablic w tak wyeksponowanym miejscu, jak nowojorski most Kościuszki, jest szczególnie godna pochwały” – dodał autor listu. Ambasador Krzysztof Szczerski przesłał również życzenia z okazji Miesiąca Dziedzictwa Polskiego.

Odsłonięcie memoriału upamiętniającego bohatera dwóch narodów pięknie wpisało się w te obchody, podobnie jak w obchodzony 15 października w Nowym Jorku Dzień Tadeusza Kościuszki oraz Polonijny Dzień Dwujęzyczności również zainicjowany i proklamowany przez Fundację Dobra Polska Szkoła. Przy okazji warto przypomnieć, że pod senackim dokumentem ustanawiającym to święto we wrześniu 2015 roku w trakcie uroczystości w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku swój podpis złożył właśnie prezes tej fundacji Andrzej Cierkosz.

**********

Podczas sobotniej uroczystości zostało odsłoniętych pięć tablic (elementów memoriału) upamiętniających gen. Tadeusza Kościuszkę. Niestety dwie tablice przedstawiające bitwę pod Saratogą oraz Akademię Wojskową w West Point zamiast do Nowego Jorku przez pomyłkę podczas transportu zostały z Paryża wysłane do Kongo, więc nie mogły być na czas zamontowane. Na szczęście się odnalazły i w najbliższych dniach zawisną na głównym filarze mostu Kościuszki.