Hipokrates radzi: Niech żywność będzie twoim lekarstwem!

Dr Dariusz Nasiek

Słowa przypisywane Hipokratesowi, ojcu współczesnej medycyny, „niech żywność będzie twoim lekarstwem, a lekarstwo twoim pożywieniem”, od wieków inspirowały myślicieli i lekarzy do zastanowienia się nad głębokim powiązaniem między dietą a zdrowiem.

W naszych czasach, gdy choroby związane z dietą – takie jak cukrzyca typu 2, otyłość czy choroby sercowo-naczyniowe – osiągają poziom epidemii, ta starożytna mądrość nabiera nowego znaczenia. Zdrowe odżywianie, bogate w świeże warzywa i ubogie w produkty przetworzone, jest fundamentem prewencyjnej medycyny.

Program WIC (Special Supplemental Nutrition Program for Women, Infants, and Children) jest federalnym programem wspierającym odżywianie, który dostarcza pomoc żywnościową matkom i ich dzieciom w USA. W stanie New Jersey, podobnie jak w innych stanach, uczestnicy programu otrzymują określone ilości podstawowych produktów spożywczych, takich jak mleko, płatki śniadaniowe i soki, które mają na celu zapewnienie niezbędnych składników odżywczych. Program WIC spełnia kluczową rolę w poprawie dostępu do żywności dla wrażliwych grup populacyjnych. Jednakże, jak pokazują badania, nad znaczeniem diety dla zdrowia istotne jest, aby przekazywane produkty i informacje na temat żywienia były zgodne z najnowszymi wytycznymi naukowymi.

MIESIĘCZNE ŻYWNOŚCIOWE POTRZEBY DZIECI I KOBIET

Maximum Monthly Allowances of Supplemental Foods for Children and Women – miesięczne żywnościowe potrzeby dzieci i kobiet polecane przez naukowców – to: soki, mleko, płatki na śniadanie, jajka, owoce i warzywa; wszystko w odpowiednich ilościach.

Mleko (4 galony miesięcznie). Mleko jest cennym źródłem wapnia, białka i witaminy D, które są kluczowe dla rozwoju kości oraz ogólnego stanu zdrowia. Dla dzieci, kobiet w ciąży i karmiących, gdzie zapotrzebowanie na te składniki jest większe, przydzielona ilość może być adekwatna, choć realne potrzeby mogą różnić się w zależności od indywidualnych czynników, takich jak wiek, stan zdrowia i poziom aktywności fizycznej.

Płatki śniadaniowe (36 oz. miesięcznie) mogą być dobrym źródłem błonnika i żelaza, szczególnie gdy są to produkty pełnoziarniste. W ramach programu WIC zazwyczaj zaleca się wybór płatków o niskiej zawartości cukru i wysokiej zawartości błonnika. Ilość 36 oz. pozwala na około 28 porcji.

Soki (1 galon – 64 fl oz. miesięcznie) mimo że są źródłem witaminy C, mogą także zawierać dużo naturalnych cukrów. W świetle współczesnych zaleceń dotyczących ograniczenia spożycia cukrów dodanych przydzielona ilość soków w programie WIC może wydawać się stosunkowo duża. Zaleca się, by soki były spożywane z umiarem, a zamiast nich preferowane były całe owoce, które dostarczają więcej błonnika i mają niższy indeks glikemiczny.

W przypadku każdego z wymienionych produktów ważne jest, aby ich spożycie było zbilansowane i dostosowane do indywidualnych potrzeb zdrowotnych i żywieniowych, co może wymagać dodatkowego wsparcia edukacyjnego dla uczestników programu.

KRYTYKA PROGRAMU WIC

Proporcje i rodzaje żywności oferowane w ramach programu WIC mogą być suboptymalne z perspektywy najnowszych wytycznych dotyczących zdrowego odżywiania. Choć program ma na celu wspieranie odżywiania osób w trudnej sytuacji ekonomicznej, szczególnie dzieci, kobiet w ciąży i karmiących matek, niektóre aspekty programu mogą wymagać przemyślenia i rekalibracji, aby lepiej wspierać zdrowe nawyki żywieniowe.

Proste cukry w płatkach i sokach: wszystkie soki i ogromna większość płatków śniadaniowych, zawierają bardzo dużo prostych cukrów. Regularne spożywanie wysokocukrowych pokarmów jest związane z ryzykiem rozwoju przewlekłych chorób, takich jak cukrzyca typu 2, otyłość czy choroby sercowo-naczyniowe. Istnieje potrzeba promowania produktów o niższym indeksie glikemicznym i wyższej zawartości błonnika.

Niewystarczająca ilość warzyw i białka: program WIC ogranicza dostępność kluczowych składników diety, takich jak świeże warzywa i białka (np. jajka, które są ograniczone do 12 na miesiąc). Warzywa są kluczowym elementem zdrowej diety, dostarczającym witamin, minerałów i błonnika, podczas gdy białka są niezbędne dla budowy i regeneracji tkanek, a także dla prawidłowego funkcjonowania organizmu.

W świetle tych zasad program WIC, mimo swoich dobrych intencji, wydaje się nie w pełni spełniać kryteria, które Hipokrates mógłby uznać za zadowalające. Hipokrates mógłby wyrazić krytykę, że program WIC nie tylko nie zapobiega, ale w pewnym sensie może przyczyniać się do rozwoju niezdrowych nawyków żywieniowych, promując produkty, które są przetworzone i mają wysoki indeks glikemiczny. Z jego perspektywy każdy program żywieniowy powinien promować jedzenie, które jest jak najbliżej swojego naturalnego stanu, bogate w składniki odżywcze, a nie tylko kalorie. Dodatkowo, program mógłby być uzupełniony o silniejszy komponent edukacyjny, który uczyłby, jak wybierać i przygotowywać zdrowe posiłki. Edukacja na temat tego, jak wykorzystać dietę do poprawy zdrowia, mogłaby znacząco zwiększyć skuteczność programu w długoterminowym wpływie na zdrowie publiczne.