Kolejna polska ulica na Maspeth

Wojtek Maślanka

„Każdy człowiek umiera dwukrotnie. Po raz pierwszy, gdy jest pochowany w grobie, a drugi raz, gdy po raz ostatni wymawiamy jego imię. Od dzisiaj Stanisław Kozikowski będzie żył wiecznie” – podkreślił podczas ceremonii odsłonięcia tablicy z nazwiskiem polsko-amerykańskiego bohatera Tony Nunziato, prezes Juniper Park Civic Association, przypominając tym samym słynną maksymę Ernesta Hemingwaya.

Nadanie honorowej nazwy „Stanislaw Kozikowski Way” fragmentowi ulicy w okolicy – w której mieszkał polski emigrant i późniejszy żołnierz tzw. zaginionego batalionu 308. Pułku Piechoty słynnej 77. Dywizji „Statua Wolności” – odbyło się 20 kwietnia.

Tablica z jego nazwiskiem została uroczyście odsłonięta na rogu Perry Avenue i Remsen Place na Maspeth.

W ceremonii uczestniczyli przedstawiciele działających na Queensie organizacji społeczno-historycznych, m.in.: prezes Newtown Historical Society Christina Wilkinson, prezes Knights of Lithuania Maspeth Council dr Paul Michael Kazas, wspomniany wcześniej prezes Juniper Park Civic Association Tony Nunziato oraz radny 30. dystryktu Robert Holden, dzięki któremu nowojorska rada miejska zatwierdziła tę honorową nazwę. Była także rodzina Stanisława Kozikowskiego – wnuk, wnuczka, prawnuczka i praprawnuk – oraz okoliczni mieszkańcy.

„Bardzo ważne jest, by upamiętniać ludzi z naszej społeczności, którzy byli prawdziwymi bohaterami. Było ich bardzo dużo na Maspeth” – podkreślił podczas uroczystości Robert Holden. Nowojorski radny wspomniał też o poświęceniu i odwadze Stanisława Kozikowskiego oraz o jego bohaterstwie i późniejszej pracy na rzecz dzielnicy, w której mieszkał. W rozmowie z „Nowym Dziennikiem” wyjaśnił, że tego typu wyróżnienia dla zasłużonych osób są szczególnie ważne dla przyszłych pokoleń, ponieważ są dla nich wzorem i stanowią pamięć historyczną związaną z danym rejonem, miastem czy dzielnicą.

„Nadawanie honorowych nazw różnym ulicom stanowi bardzo ważną część mojej pracy, ponieważ związane jest z upamiętnieniem ogromnego wkładu mieszkańców w dzielnice, które reprezentuję. Bohaterowie wojenni, zasłużeni działacze i wiele innych osób na przestrzeni lat i dekad dali z siebie bardzo dużo także dla bezpieczeństwa i rozwoju naszego kraju, o czym należy pamiętać – zaznaczył Robert Holden. – Stanisław Kozikowski jest również symbolem walki o niepodległość Polski. Przyjechał do Ameryki jako nastolatek i wstąpił do armii, żeby walczyć z Niemcami w imię zaadoptowanej ojczyzny. Pokazał nie tylko odwagę, ale i heroizm. Za swoją waleczność otrzymał amerykański medal, a nazywając tę ulicę jego imieniem chcieliśmy upamiętnić i uwiecznić go dla innych pokoleń” – wyjaśnił nowojorski radny. Robert Holden dodał też, że ta ulica to także hołd dla wielu Polaków mieszkających na Maspeth.

Z tego faktu niesamowicie szczęśliwi byli potomkowie Stanisława Kozikowskiego.

„To jest bardzo specjalne wyróżnienie, ponieważ ten memoriał z jego imieniem pozostanie tutaj na zawsze. To, co zrobił ponad sto lat temu, zostało właśnie teraz docenione. To jest nie tylko miłe, ale również wyjątkowe uznanie” – powiedział „Nowemu Dziennikowi” Stanley Kozikowski, wnuk upamiętnionego polskiego emigranta. Dodał, że jego dziadek był bardzo szlachetną i rodzinną osobą.

„Lubił spędzać czas z bliskimi i miał swoje zasady, był bardzo spokojny, na nic nie narzekał i nigdy nie prowadził samochodu ani nie latał samolotem” – podkreślił wnuk Stanisława Kozikowskiego. Z kolei podczas uroczystości przybliżył jego sylwetkę, wspominał o wojennej działalności i bohaterstwie.

„Mój dziadek wyemigrował z Polski do Stanów Zjednoczonych, gdy miał około 16 lat i poprzez Ellis Island dotarł na Maspeth. Został powołany do wojska i trafił do armii walczącej z Niemcami w Lesie Argońskim we Francji. Był w 308. Pułku Piechoty. Jego batalionem dowodził major Charles Whittlesey, młody prawnik z Nowego Jorku, który bardzo troszczył się o swoich ludzi” – wyjaśniał Stanley Kozikowski.

Z jego opowieści wynikało, że w pewnym momencie walk, z uwagi na duże straty, dowódca Charles Whittlesey sprzeciwił się rozkazowi rozpoczęcia nowej ofensywy, argumentując, że jego batalion został poważnie osłabiony, ponieważ zginęło około 200 jego żołnierzy. Poza tym wszyscy byli zmęczeni i nie mieli odpowiednich zapasów żywności ani amunicji. Okazało się jednak, że argumentacja dowódcy została odrzucona i musieli kontynuować ofensywę.

„Batalion walczył zaciekle i poczynił niezwykłe postępy, ale grupy, które miały osłaniać ich flanki po obu stronach, nie były w stanie tego zrobić, pozostawiając je odsłonięte. Tak więc Niemcy wkroczyli i całkowicie ich otoczyli. Kończyły się zapasy żywności, amunicji i ostrzał ze strony przyjaznych sił, które nie były świadome swojej pozycji. Wszyscy byli zdesperowani” – wspominał wnuk Stanisława Kozikowskiego. Major Charles Whittlesey podjął kilka prób wysłania łączników z informacjami do amerykańskiego dowództwa, ale niestety wszystkie zakończyły się fiaskiem. Nikt nie potrafił przedrzeć się przez pierścień stworzony przez niemieckich żołnierzy, by dotrzeć do „swoich” celem uzyskania od nich pomocy.

„Mój dziadek Stanisław Kozikowski i Clifford Brown zgłosili się na ochotnika, aby spróbować dotrzeć z meldunkiem i dzięki łasce Bożej udało im się to, przez co 'zaginiony batalion’ otrzymał pomoc. Za swoje wysiłki obaj otrzymali Krzyże za Wybitną Służbę” – podkreślił z dumą Stanley Kozikowski. Dodał, że z 554 mężczyzn, którzy rozpoczęli ofensywę, przeżyło około 200. Akcja ta została przeprowadzona przez jego dziadka i Clifforda Browna pomiędzy 2 z 7 października 1918 roku. Niestety bitwa w Lesie Argońskim była straszliwym żniwem dla majora Whittleseya, który stracił wielu żołnierzy. To po wojnie doprowadziło go do depresji, przez co około 3 lata po jej zakończeniu popełnił samobójstwo.

„Mój dziadek wrócił na Maspeth i poślubił Rosę. Mieli dwójkę dzieci, mojego wujka Johna i moją mamę Wandę” – wspominał wnuk Stanisława Kozikowskiego. Dodał, że jego dziadek wiódł spokojne życie i był oddany rodzinie, społeczeństwu i armii. Przez kolejnych 35 lat pracował – aż do emerytury – w Brooklyn Navy Yard. Zmarł 2 listopada 1967 roku w wieku 71 lat. Został pochowany na Cmentarzu Narodowym na Long Island.

Na zakończenie swojej przemowy Stanley Kozikowski w imieniu całej rodziny podziękował ze wzruszeniem za uwiecznienie jego dziadka poprzez nazwane jego imieniem jednej z ulic na Maspeth.

„Stanislaw Kozikowski Way” to czwarta polska ulica na Maspeth. W dzielnicy tej są także: „Frank Kowalinski Way”, „Pope John Paul II Way” i „Monsignor Peter Zendzian Way”.