Odszedł bohater najsłynniejszego powstańczego ślubu – Nie żyje ppor. Bolesław Biega

Wojtek Maślanka

Ppor. Bolesław Biega ps. „Pałąk” zmarł w swoim mieszkaniu w Freehold Township, NJ, w czwartek, 18 maja. Za dwa miesiące skończyłby 101 lat. Informację o jego śmierci przekazała „Nowemu Dziennikowi” córka Eileen Biega-Stys. Bolesław Biega urodził się 21 lipca 1922 roku w Warszawie. W Stanach Zjednoczonych znany był także jako Bill Biega. Pod takim nazwiskiem napisał także autobiograficzną książkę „13 to moja szczęśliwa liczba”, w której opisał m.in. swój udział w powstaniu warszawskim. Do końca swoich dni był ambasadorem polskiej historii, o której chętnie opowiadał Amerykanom.

Pierwszego sierpnia 2021 roku wziął udział w uroczystości upamiętniającej 77. rocznicę wybuchu powstania warszawskiego, która miała miejsce przed siedzibą Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej na Greenpoincie. Wciągnął wówczas na maszt — dokładnie w tzw. godzinie W — flagę Polski Walczącej z charakterystyczną kotwicą. Było to dla niego wielkie przeżycie i zaszczyt, tym bardziej, że miał także okazję spotkać się i porozmawiać z licznie przybyłą na to wydarzenie Polonią.

„Bardzo się wzruszyłem tym, że przyszło tu tak wiele osób. Nie spodziewałem się, że będę aż tak bardzo dzisiaj wyróżniony” – powiedział wówczas w rozmowie z „Nowym Dziennikiem”. Chętnie także dzielił się ze wszystkimi swoimi wspomnieniami.

„77 lat temu o tej godzinie poszliśmy walczyć o wolną Warszawę i o wolną Polskę. Wtedy miałem pluton złożony z około 25 ludzi i tylko połowa z nas miała broń. Zdobyliśmy ją jednak od Niemców i w ciągu dwóch, może trzech godzin, cały pluton był uzbrojony” — opowiadał ppor. Bolesław Biega.

Wspominał także swój powstańczy ślub, który 13 sierpnia 1944 roku wziął ze swoją narzeczoną, sanitariuszką Alicją Treutler ps. „Jarmuż”. Na niezwykła uroczystość została upamiętniona na kliszy przez Eugeniusza Lokajskiego ps. „Brok”, dokumentalistę jednostki propagandowej Armii Krajowej. Zdjęcie to znalazło się także na wydanym — przez firmę Gram-x Promotions — z okazji 77. rocznicy powstania warszawskiego plakacie, rozdawanym podczas greenpoinckiej uroczystości. To również wówczas bardzo wzruszyło pana Bolesława.

Podobnie było w przypadku powstańczego muralu znajdującego się na jednej ze ścian Polskiego Domu Narodowego „Warsaw”. Odwiedził go ze swoją córką Eilleen. Za swoją powstańczą działalność, a także za zasługi w promowaniu polskiej historii ppor. Bolesław Biega został we wrześniu 2022 roku odznaczony przez prezydenta RP Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Zmarły 18 maja powstaniec warszawski pozostawił w żałobie syna Marka z żoną Catherine, córki — Annette z mężem Markiem i Eileen z mężem Stephenem, a także dwanaścioro wnuków i pięcioro prawnuków oraz partnerkę z ostatnich lat życia Iris Ivers. Kilka lat wcześniej zmarła jego żona Alicja znana także jako Lily, a także dwóch synów Peter i Philip.

Na razie nie są znane szczegóły uroczystości pogrzebowej. Jednak jak poinformowała „Nowy Dziennik” córka zmarłego, zgodnie z jego życzeniem ceremonia ta będzie miała prywatny charakter.

******

Ppor. Bolesław Biega ps. „Pałąk”, znany także jako Bill Biega, urodził się 21 lipca 1922 roku w Warszawie, ale dzieciństwo spędził w Anglii. Jest synem Irlandki Marjorie Thomas i polskiego dyplomaty (również) Bolesława Biegi. Do stolicy Polski powrócił mając 12 lat. Po wybuchu drugiej wojny światowej — jako nastolatek — zaangażował się w działalność podziemną.

Podczas powstania warszawskiego był dowódcą 2. plutonu 2. kompanii batalionu „Kiliński”. Został ranny już pierwszego dnia w trakcie walki o Pocztę Główną, przez co trafił do polowego szpitala. Niecałe dwa tygodnie później — 13 sierpnia 1944 roku — wziął ślub ze swoją narzeczoną, sanitariuszką Alicją Treutler ps. „Jarmuż”. Udzielił go kapelan, ks. Wiktor Potrzebski ps. „Corda”. Ceremonia ta została uwieczniona na kliszy fotograficznej i filmowej przez Eugeniusza Lokajskiego ps. „Brok” oraz członków jednostki propagandowej AK.

Wiele lat po wojnie archiwalne zdjęcia zostały odnalezione i opublikowane w różnych gazetach i czasopismach, a materiał wideo wykorzystano w filmie dokumentalnym, przez co Alicja Treutler i Bolesław Biega stali się najbardziej znanym powstańczym małżeństwem, zawartym w jego trakcie.

Po upadku powstania warszawskiego oboje trafili do niemieckiej niewoli i zostali wywiezieni do obozu Stalag IV-B Zeithain niedaleko Mühlberga. Po oswobodzeniu początkowo przebywali w Niemczech po czym wyjechali do Anglii.

Na początku 1951 roku wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych, gdzie postanowili spędzić resztę swojego życia. Doczekali się pięcioro dzieci, trzech synów i dwóch córek, oraz dwanaścioro wnuków i pięcioro prawnuków. Przeżyli razem 75 lat. Alicja Treutler ps. „Jarmuż” zmarła we wrześniu 2019 roku.

******

Pełny życiorys Bolesława Biegi wraz z opowieścią o powstaniu warszawskim i powojennym amerykańskim życiu przedstawiony jest — jego słowami — w wywiadzie, którego udzielił red. „Nowego Dziennika” Wojciechowi Maślance.