Uroczystości przy pomniku Katyń 1940

Bogusława Huang

W godzinach rannych tego dnia prezydent RP Andrzej Duda złożył kwiaty przy pomniku Katyń 1940 ku pamięci i w hołdzie ofiarom Golgoty Wschodu. Polonię reprezentowała przewodnicząca Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych Bogusława Huang wraz z uczennicami Polskiej Szkoły im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Jersey City Julią i Wiktorią Kożuch.

Reprezentowali Polonię również Regina Klimczuk, Krystyna Godowska – członkinie KOPKiOH oraz ks. Jerzy Zasłona.

Odśpiewaniem hymnów narodowych rozpoczęto uroczystość, którym przewodził Wojciech Bonarowski, artysta promujący swoim talentem polskość na ziemi Waszyngtona.

Zwykle uroczystościom rocznicowym przy pomniku przewodniczę, ale w tym dniu i w tym samym czasie brałam udział w spotkaniu z przedstawicielami rządu RP, podczas którego zostałam odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi za aktywną działalność w pielęgnowaniu dziedzictwa polskiego na ziemi Waszyngtonu wśród młodego pokolenia. W moim zastępstwie program uroczystości prowadzili: Elżbieta Sługocka w języku polskim, a w języku angielskim Wojciech Mazur, zastępca prezesa Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych.  

“Pomniki milczą, lecz uczą przez wieki” – tym cytatem Kamila Cypriana Norwida prowadzący rozpoczęli program. W krótkim wystąpieniu zaznaczyli, że pomnik Katyń jako pierwszy w USA został poświęcony ofiarom komunizmu i wyraźnie symbolizuje bolesne epizody historii Polski. Odwołali się do pierwszego września 1939 roku, w którym Niemcy hitlerowskie napadły na Polskę, na terenie której rozpoczęła się II wojna światowa, oraz do historii napaści sowieckiej: 17 września 1939 roku, kiedy armia polska zmagała się z przemocą niemieckiego wroga, wojska sowieckie wkroczyły na terytorium Polski. To był zdradziecko zadany nóż w plecy naszej ojczyźnie, wbrew wszelkim obowiązującym prawom i zasadom moralnym. Podkreślili w wystąpieniu, że gdyby nie było 17 września 1939, to nie byłoby Katynia – zbrodni ludobójstwa, nie byłoby tragedii pod Smoleńskiem w 2010 r. Historia zatoczyła koło i zebrała wielkie żniwo ofiar.

Projekt zbrodni w Katyniu funkcjonariusze NKWD wykonali dokładnie zgodnie zaleceniami; przerwali życie elicie narodu polskiego i zakopali ich ciała w dołach, ale nie przewidzieli, że z nich wykiełkuje ziarno prawdy i usłyszał ją cały świat. Więcej społeczeństw w wielu zakątkach świata dowiedziało się o tej zbrodni ludobójstwa, kiedy Polonia walczyła, aby ten pomnik nie został przeniesiony w inną lokalizację lub ulokowany w magazynie. Racja Polonii zwyciężyła – Bogu dzięki.

Zawsze przy pomniku nasuwa się analogia, która dotyczy dwóch kontynentów w odległym czasie, mianowicie: 17 września 1939 roku wbito przysłowiowy bagnet w plecy narodu polskiego, a w tak odległym czasie, 11 września 2001 roku, zadano przysłowiowy terrorystyczny bagnet dla wolności Ameryki Północnej Stanów Zjednoczonych.

Podczas tegorocznych uroczystości zgromadziło się przy pomniku około 150 osób, zapewne z potrzeby serca, aby upamiętnić tych, którzy złożyli swe życie na ołtarzu ojczyzny na różnych frontach, broniąc najświętszych wartości. Apelem poległych, który odczytała Elżbieta Sługocka, córka sybiraka Stanisława Sługockiego, uczczono pamięć ofiar Golgoty Wschodu – naszych bohaterów. Otoczeni oni zostali żarliwą modlitwą, którą odmówił ks. Tomasz Koszałka, proboszcz parafii pw. św. Stanisława Męczennika w Newarku. Ks. Bogumił Chruściel był również obecny na obchodach i wspierał duchowo modlitwą ofiary. Chcę tu nadmienić, że ks. kanonik Chruściel wiernie uczestniczy niemalże w każdych obchodach przy pomniku Katyńskim.

Minutą ciszy uczczono pamięć: śp. bohaterów, którzy oddali życie w obronie naszej ojczyzny; fundatorów pomnika Katyń 1940; śp. Janusza Sporka – prezesa KOPKiOH; śp. Michaela Yuna, który bardzo wspierał rację Polonii w obronie pomnika; oraz śp. Andrzeja Pityńskiego – artystę rzeźbiarza, autora pomnika.

Proklamację okolicznościowa odczytał radny Urzędu Miasta Jersey City Yousef Saleh, a w swoim przemówieniu podkreślił ważkość pamięci i hołdu ofiarom zbrodni.

Ku pamięci i w hołdzie ofiarom Golgoty Wschodu kwiaty złożyli: radny miejski z Jersey City Yousef Saleh, przedstawicielki Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych – Iwona Rachelski, Regina Klimczuk, Elżbieta Sługocka – córka sybiraka Stanisława Sługockiego, Bogumiła i Adam Matuszewscy – przedstawiciele rodzin katyńskich, przedstawiciele Husarii, pan Koprowski – Fundacja Kościuszkowska Władysław Mazur – Polish Athletics Stamford, Michał Krzemień – obrońca pomnika Katyńskiego, Mariusz Bielski – Little Poland, Polska Szkoła im. św. Stanisława Kostki w Wallington, NJ – Agnieszka Kasprzak, dyrektor szkoły, z nauczycielkami,  Polska Szkoła im. Marsz. J. Piłsudskiego w Jersey City, która po złożeniu kwiatów wystąpiła z okolicznościowym programem.

Chcę tu podkreślić, że uczniowie wraz z nauczycielami i rodzicami uczniów z Polskiej Szkoły Dokształcającej im. Marszałka Piłsudskiego w Jersey City od 1991 roku, kiedy pomnik został usytuowany na Exchange Place, aktywnie każdego roku uczestniczą w rocznicowych obchodach przy pomniku Katyń 1940. To było 47. wystąpienie społeczności wymienionej polskiej szkoły z towarzyszącym rokrocznie hasłem: “Pamięć i Historia, Pamiętamy! Trzeba przebaczyć, ale nie wolno zapomnieć!”.

Dla osób angielskojęzycznych absolwent polskiej szkoły w Jersey City Maximilian Williams przedstawił w skrócie treść programu polskiej szkoły w Jersey City. Pragnę nadmienić, że Maximilian brał udział w konkursie, zainicjowanym przez marszałek Sejmu RP Elżbietę Witek, który miał na celu uczczenie 80. rocznicy mordu w Lesie Katyńskim. Wykonał wymowną kartkę na konkurs: “Polskie Serce Pękło. Katyń 1940. Do obywateli całego świata: Przebaczyć, ale nie możemy zapomnieć”.

Jestem przekonana, że historia Katynia z 1940 roku będzie trwała w pamięci uczniów, a szczególnie pamięć o tych, którzy spoczęli w katyńskim grobie.

W swoim programie uczniowie podkreślili heroiczną walkę narodu polskiego w II wojnie światowej, m.in. w obronie Westerplatte, Poczty Gdańskiej i innych miejsc. W wierszach, prozie i pieśni podkreślili haniebną agresję wojsk sowieckich na Polskę, której skutkiem była zbrodnia ludobójstwa w Katyniu.

Uczniowie zaznaczyli, że na terenie Polski i w wielu zakątkach świata rozsiane są cmentarze oraz miejsca pamięci, gdzie spoczywają bohaterowie tamtego września i w jego rocznicę stoją przy jednym z nich – przy pomniku ofiar Katynia w Jersey City nad rzeką Hudson. Zapalili też znicz na pamiątkę ofiar: bohaterów września 1939 roku, umęczonych w obozach zagłady, poległych w obronie ojczyzny w latach 1939-1945, żołnierzy wyklętych, ofiar katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem, ofiar ataku terrorystycznego 11 września 2001 roku.

Wymownie zabrzmiały słowa uczniów:

Jesteśmy Polakami – to nasza historia.

Musimy mówić, musimy wiedzieć, musimy pamiętać.

Na zakończenie programu uczennica Julia Kożuch zaśpiewała zwrotki piosenki “Uwierz Polsko”, a do refrenu dołączyli się wszyscy:

Uwierz, Polsko!

Naszej wiary nie zabraknie nam!

Żaden wróg nie zwycięży Boga w nas!

Z Bogiem zawsze Pokonamy każde zło.

Dopomóż Boże nam, dopomóż nam.

Prowadzący podziękowali społeczności polskiej szkoły za udział w programie z prośbą o utrwalenie w pamięci prawie 22 000 obywateli, którzy zostali zamordowani w Lesie Katyńskim strzałem w tył głowy.

Podziękowali wszystkim uczestnikom za udział w uroczystościach podkreślając, że pamięć o zbrodni katyńskiej jest moralną powinnością i zobowiązaniem każdego Polaka. Ofiary tamtych dni pozostawiły testament patriotyzmu i wiary. Niech ich postawa inspiruje pokolenia.

Na zakończenie uczestnicy odśpiewali “Boże coś Polskę”.

W niedzielę, 17 września 2023 roku, naszą parafię św. Antoniego z Padwy w Jersey City, NJ, zaszczycił wizytą prezydent RP Andrzej Duda. On i jego małżonka Agata Kornhauser-Duda modlili się z nami podczas mszy św. Na jej zakończenie prezydent wyraził swój podziw dla naszego historycznego kościoła i głęboką wiarę naszej wspólnoty parafialnej. Jego wymowna wdzięczność wobec księdza Józefa i naszej wspólnoty opartej na wierze została bardzo doceniona. Prezydent Andrzej Duda na pamiątkę swojej wizyty ofiarował parafii kielich. Jesteśmy wdzięczni prezydentowi RP za wizytę i będziemy pamiętać o mim i jego żonie w naszych modlitwach.