Hołd ofiarom pod pomnikiem Katyń 1940

Janusz M. Szlechta

Inicjatorem i organizatorem rocznicowej uroczystości był Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych (Committee for Conservation of The Katyn Monument and Historic Objects). Uroczystość odbywała się w trudnych warunkach, gdyż pomnik jest ogrodzony z powodu prac budowlanych na Exchange Place, a dostęp jest możliwy tylko od tyłu, od strony rzeki Hudson. Było dosyć ciasno, gdyż przybyło ponad 200 osób, w tym delegacje organizacji polonijnych: Kongresu Polonii Amerykańskiej w Jersey City z prezesem Andrzejem Burghardtem, weteranów, Ligi Morskiej w Jersey City, Centrali Polskich Szkół Dokształcających z Anną Tracz – prezes oddziału w New Jersey. Konsulat Generalny RP w Nowym Jorku reprezentowała attaché konsularna Karolina Kasprzak. Wzięli też udział radni miasta Jersey City: Yousef Saleh i Richard Boggiano oraz Wielka Marszałek Parady Pułaskiego 2020/2021 Jadwiga Kopala i Marszałek Greenpointu 2022 Grażyna Michalska.

Uroczystość prowadziła Bogusława Huang, dyrektorka Polskiej Szkoły Dokształcającej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Jersey City. Przypomniała, że agresja Armii Czerwonej na Polskę 17 września 1939 roku była nożem wbitym w plecy Polsce i Polakom. Katyń jest symbolem śmierci i barbarzyństwa dokonanego na polskich oficerach. Należy pamiętać również, że setki tysięcy Polaków zostały zesłane na Syberię i do Kazachstanu. Podkreśliła, że pomnik Katyń 1940 jest szczególnym symbolem sowieckiej agresji na Polskę.

Uroczystość rozpoczęło odśpiewanie hymnu amerykańskiego przez Julię Bielski. Potem już wszyscy razem zaśpiewali cztery zwrotki hymnu polskiego. Modlitwę w intencji ofiar poprowadził ksiądz Jacek Napora. Przypomniał też o rosyjskiej agresji na Ukrainę, która wciąż trwa. Następnie Elżbieta Sługocka odczytała Apel Poległych. Przypomniała tych, którzy zginęli podczas I wojny światowej, wojno polsko-bolszewickiej w 1920 r., w wyniku najazdu Rosji na Polskę w 1939 r. i w Katyniu, a także w sowieckich łagrach.

Po apelu, Bogusława Huang poprosiła wszystkich o uczczenie minutą ciszy tych, którzy niedawno odeszli: Andrzeja Pityńskiego – rzeźbiarza, autora pomnika Katyń 1940, Janusza Sporka – byłego prezesa Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych, dyrygenta, pedagoga i promotora polskiej muzyki, oraz członka Rady Miasta Jersey City Michaela Yuna, który dzielnie bronił pomnika katyńskiego.

Karolina Kasprzak, attaché konsularna w Konsulacie Generalnym RP w Nowym Jorku, wyraziła uznanie dla uczestników uroczystości i podziękowała za to, że pamiętają. Następnie odczytała list konsula generalnego Adriana Kubickiego do organizatorów i Polonii, w którym stwierdził m.in.: „Czuję wdzięczność za fakt, iż Polonia pamięta o kolejnych ważnych dla Polaków i Polonii w Stanach Zjednoczonych wrześniowych rocznicach, a także z determinacją walczy o godność wszystkich symboli przypominających o najważniejszych dla Polaków wydarzeniach historycznych. Wśród tych monumentów poczesne miejsce zajmuje właśnie pomnik katyński w New Jersey. Jako konsul generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Nowym Jorku bardzo Państwu za to dziękuję. Jestem dumny z faktu, że Polonia amerykańska nadal pamięta o tych trudnych i bolesnych momentach polskiej historii“.

Pozytywny ślad i nadzieję wywarło pojawienie się radnych Jersey City Yousefa Saleha i Richarda Boggiano, któremu towarzyszyła współpracownica Pam Andes. To właśnie Pam Andes odczytała proklamację burmistrza miasta Stevena M. Fulopa, w której wyraził on uznanie dla organizatorów i uczestników tej uroczystości. Radny Yousef Saleh dodał, że on i inni radni będą walczyć o to, aby pomnik katyński pozostał tu, gdzie jest.

Podczas uroczystości złożono kwiaty i wieńce pod pomnikiem upamiętniającym ofiary mordu katyńskiego oraz żołnierzy, którzy zginęli na różnych frontach, walcząc o wolność Polski.

Rocznicę uatrakcyjnili uczniowie polskiej szkoły im. Piłsudskiego w Jersey City, którzy – wspierani przez kilka nauczycielek – zaprezentowali porywający serca program artystyczny „Pamięć i historia“. A także uczniowie Polskiej Szkoły Jagiellonów w Passaic, NJ, oraz Polskiej Szkoły Dokształcającej im. Henryka Sienkiewicza na Brooklynie.

Adwokat Sławomir Platta, który od początku jest mocno zaangażowany w walkę o pozostawienie pomnika na Exchange Place, wygłosił krótkie, ale gorące przemówienie. 

„Byliśmy i jesteśmy czujni cały czas. Możemy być dumni z tego, że ten pomnik wciąż stoi w tym miejscu. Jest to możliwe dzięki wam wszystkim, którzy tutaj jesteście. I oczywiście dzięki Komitetowi Pamięci Zbrodni Katyńskiej z prezesem Krzysztofem Nowakiem, który jest dzisiaj z nami, i Komitetowi Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych. Dziękuję wszystkim, że jako Polacy potrafimy być razem w trudnych momentach i tworzyć wspólnotę, na którą Amerykanie patrzą z podziwem. Powinniśmy z tego być dumni. Szczególne podziękowania pragnę złożyć pani Bogusławie Huang dyrektorce polskiej szkoły w Jersey City, za to, że tak pięknie pracujecie z dziećmi i młodzieżą, że uczycie ich polskiej historii i miłości do naszej pierwszej ojczyzny“ – podkreślił Sławomir Platta.

Na zakończenie tego uroczystego spotkania wszyscy zaśpiewali „Dziecięcą Rotę“. Była to nieco zmieniona „Rota“ Marii Konopnickiej, dostosowana do realiów dzieci uczących się w polskich szkołach w USA.