Białystok: Po pięciu latach pracy ukazał się słownik polskiej terminologii prawosławnej

Po pięciu latach pracy grupy naukowców z kilku uczelni, przede wszystkim z Uniwersytetu w Białymstoku, ukazał się słownik polskiej terminologii prawosławnej. To pierwsze takie wydawnictwo w kraju, zawiera 4 tys. haseł dotyczących wiary, moralności, życia religijnego i organizacji Cerkwi.

W piątek w bibliotece Uniwersytetu w Białymstoku odbyła się prezentacja tego wydawnictwa i dyskusja panelowa na jego temat. Słownik ukazał się w wersji papierowej i elektronicznej (również jako aplikacja na telefon komórkowy) w ramach projektu badawczego, zrealizowanego w latach 2017-2022 i sfinansowanego przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki. Dofinansowanie wyniosło ponad 1,1 mln zł.

Słownik ma być źródłem informacji nie tylko dla wiernych Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego ale również osób, które nie są prawosławnymi a poszukują informacji na temat znaczenia wyrazów i wyrażeń związanych z prawosławiem.

Wydawnictwo zawiera ponad 4 tys. haseł, prawie 10 tys. plików audio z wymową (w wersji elektronicznej słownika), ponad 2 tys. terminów greckich, prawie tyle samo cerkiewnosłowiańskich (czyli w języku liturgicznym prawosławia w Polsce) i ponad 2,5 tys. terminów angielskich. Ma też trzy indeksy: odpowiedników greckich, odpowiedników angielskich i form niepoprawnych.

Przy tworzeniu słownika, wydanego przez wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku (UwB) pracowało kilkanaście osób, przedstawiciele różnych dyscyplin i ośrodków naukowych z Białegostoku, Warszawy, Krakowa i Poznania, m.in. teolodzy, teolingwiści i filolodzy, nie tylko prawosławni. Sam projekt powstał w Katedrze Teologii Prawosławnej UwB.

„Słownik to dzieło wyjątkowe dlatego, że to jest pierwsza tego typu publikacja w Polsce, która porządkuje, precyzuje i dookreśla terminologię prawosławną. Jest dziełem od dawna wyczekiwanym, na to dzieło czekali naukowcy, publicyści, wszyscy którzy są zainteresowani prawosławiem ale nie tylko, bo również osoby będące członkami Kościoła prawosławnego, którzy praktykują a często nie znają dokładnie terminów” – mówił w czasie piątkowej prezentacji kierownik projektu ks. prof. dr hab. Wiesław Przyczyna z UwB.

Podkreślał, że wydawnictwo będzie pomocą dla wszystkich, którzy interesują się prawosławiem i chcą je poznać. „Uważam ten słownik za taką bramę do skarbca kultury prawosławnej” – mówił ks. prof. Przyczyna.

Kierownik Katedry Teologii Prawosławnej UwB ks. dr hab. Marek Ławreszuk mówił, że przyznany grant pozwolił przeprowadzić szeroko zakrojone poszukiwania terminologii prawosławnej; w pierwszej wersji takich terminów było ponad 20 tys. a ostatecznie liczba ta została zredukowana – w oparciu o założenia projektu – do 4003 tzw. jednostek leksykalnych ułożonych w słowniku alfabetycznie.

Dr hab. Katarzyna Czarnecka z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu powiedziała, że wydawnictwo zostało tak skonstruowane, by mogło sprostać potrzebom bardzo różnych odbiorców, w tym osób spoza środowiska prawosławnego czy kultury prawosławnej, a wręcz spoza kultury chrześcijańskiej. „Naszą podstawową troską było zdefiniowanie terminów w taki sposób aby były to definicje jasne, wystarczające i zrozumiałe” – podkreślała.(PAP)

autor: Robert Fiłończuk

rof/ agt/