Do Hunter College powraca polski fakultet

Prowadzenie Programu Polskiego w Hunter College przejęła Pani bezpośrednio po dr. Czesławie Karkowskim, gdy odchodził on na emeryturę, czy też była jakaś przerwa w jego istnieniu?

To było płynne przejęcie obowiązków. Dr Karkowski, który prowadził Program Polski przez trzynaście lat, skończył pracę wraz z końcem semestru wiosennego w maju 2020 roku, a ja zaczęłam w semestrze jesiennym 2020. Tak więc prowadzę ten program dopiero od trzech lat, obecnie jest to mój szósty semestr.

Myślę, że po tym okresie pracy na pewno ma Pani swoje spostrzeżenia dotyczące Programu Polskiego. Jakie ma on znaczenie dla studentów, a także czym się charakteryzuje?

Uważam, że język polski i wiedza o Polsce, jej historii i kulturze jest bardzo potrzebna polskim i nie tylko polskim studentom. Żyją w kraju, którego mieszkańcy posługują się na co dzień co najmniej dwoma, jeśli nie trzema czy czterema językami. Od samego początku myślałam o wznowieniu – po kilkunastoletniej przerwie trwającej od roku 2009 – Fakultetu Studiów Polskich, czyli Minor in Polish. Program Polski w Hunter College był bardzo popularny w przeszłości, zwłaszcza w latach 80., na co wpływ miała ówczesna sytuacja polityczna w Polsce i na emigracji. Po wejściu Polski do Unii Europejskiej w 2004 roku emigracja naszych rodaków do Stanów Zjednoczonych bardzo zmalała. Mój poprzednik, dr Czesław Karkowski uczył właśnie dzieci tych emigrantów. Zauważyłam w ciągu trzech lat mojej pracy, że bardzo zmieniła się struktura grup. Mianowicie przez pierwsze dwa, może dwa i pół roku, dominującą grupą byli tzw. heritage speakers, czyli dzieci tych emigrantów, którzy przyjechali tutaj w 2000 roku albo trochę później, tuż przed wejściem Polski do Unii Europejskiej. Studenci ci wychowywali się w polskich domach, rozmawiali po polsku i często chodzili do sobotnich, polskich szkół dokształcających. Natomiast w tej chwili, mimo że jedna z grup, które prowadzę, dalej zdominowana jest przez heritage speakers (na 20 studentów tylko jeden nie ma żadnych związków z Polską), to w drugiej, w której jest 18 osób, jest tylko trzech studentów mających polskie pochodzenie i mówiących po polsku w domu. Resztę stanowią Amerykanie, którzy wcześniej nie mieli nic wspólnego z Polską. Wiąże się to z tym, że Hunter College ma w swoim regulaminie punkt mówiący o tym, że ponieważ Nowy Jork jest takim tyglem kulturowym, to studenci powinni zaliczyć co najmniej jeden język obcy i poznać związaną z nim kulturę. Oczywiście najpopularniejsze języki to włoski, hiszpański i francuski. Jednak są tacy, którzy chcą się uczyć języka polskiego i najczęściej motywują to tym, że chcą się dowiedzieć czegoś o Polsce, albo że mają polskich kolegów lub znajomych, z którymi pracują. Obecnie mamy dwa poziomy nauczania języka polskiego, pierwszy przeznaczony jest dla całkowicie początkujących, a drugi dla osób nieco bardziej znających nasz język. Natomiast Fakultet Studiów Polskich pozwoliłby studentom nie tylko zdobyć tytuł Minor oraz poznać język i kulturę polską w większym stopniu, ale również da większe możliwości pracy i kariery w globalnej gospodarce. Wprowadzony więc będzie trzeci poziom nauczania języka. Będą też dodatkowe zajęcia i wykłady z literatury, poezji i filmu. W tej chwili oprócz nauki języka prowadzę także studia indywidualne przeznaczone dla studentów, którzy z różnych względów interesują się Polską. Część z nich ma polskie pochodzenie, ale są też studenci, którzy po prostu interesują się kulturą Europy Wschodniej lub w ogóle kulturą europejską. Te zajęcia to tylko kilka godzin w semestrze, podczas których zajmujemy się różnymi tematami. Głównie jest to poezja, obejmująca m.in. twórczość polskich noblistów Wisławy Szymborskiej i Czesława Miłosza oraz poezję Nowej Fali lat 70., czy też proza modernistyczna – twórczość Brunona Schulza, Witolda Gombrowicza – jak i historia polskiego filmu. W ramach cyklu „Mistrzowie polskiego kina” pracujemy obecnie nad filmami Andrzeja Wajdy, takimi jak „Popiół i diament”, „Człowiek z marmuru” i „Człowiek z żelaza”, czyli omawiamy historię Polski pokazaną poprzez kino. Jeżeli to będzie fakultet i będziemy mieli odpowiednią liczbę studentów, to będzie można wprowadzić trzeci, zaawansowany poziom nauczania. Myślę też o tym, żeby rozszerzyć ten program o zajęcia z konwersacji i pisania esejów w języku polskim, bo z tym studenci mają duży problem. Planuję także wykłady dotyczące współczesnej polskiej literatury. Już w tej chwili jest kilka osób, które chciałyby kontynuować naukę w ramach Fakultetu Studiów Polskich. To na pewno będzie duża pomoc dla polskich studentów, bo pozwoli im bliżej poznać kulturę i historię Polski, a takie zajęcia też chciałabym wprowadzić i rozszerzyć. Właśnie w ubiegłym tygodniu rozmawialiśmy o polskich tradycjach, które najczęściej kojarzą im się ze świętami Bożego Narodzenia oraz z Wielkanocą, a także z religią, z katolicyzmem, rodziną i polską kuchnią. Natomiast jeżeli chodzi o historię Polski, chociaż rodzice usiłują im pomóc, to myślę, że byłoby o wiele łatwiej, gdyby można to było robić na poziomie uczelni.

Jakie jest zainteresowanie językiem polskim? Ilu studentów decyduje się w ciągu roku lub semestru na naukę polskiego?

Każdego roku jest inaczej. W tej chwili, a właściwie w tym roku, zapisało się mniej studentów (około 100), co jest rezultatem pandemii. Całe CUNY (City University of New York) również to odczuwa. Jednak przez dwa poprzednie lata ponad 110 studentów uczyło się w roku akademickim, co było bardzo dobrym wynikiem, podobnym jak w poprzednich latach. Dr Karkowski już wtedy postulował rozszerzenie Programu Polskiego. Myślę, że z chwilą pojawienia się Fakultetu Studiów Polskich zainteresowanie będzie zdecydowanie większe. Do tego potrzebna jest także jego odpowiednia promocja zarówno w polskich, jak i amerykańskich mediach, tym bardziej że – jak wspomniałam wcześniej – po wejściu Polski do Unii Europejskiej bardzo zmniejszyła się, a wręcz nawet zastopowała liczba emigrantów z Polski. Dlatego też należy myśleć o tym, żeby rozbudować ten program pod kątem zainteresowania nim Amerykanów.

Z jakich krajów – oprócz Polaków i Amerykanów – są studenci uczący się języka polskiego w Hunter College i czy prócz znajomości naszego języka mają z tego jeszcze jakieś korzyści?

Wszyscy studenci za naukę języka polskiego otrzymują odpowiednie kredyty, co jest bardzo ważne z uwagi na regulamin uczelni i wymóg nauki języka obcego. W tym semestrze w zajęciach uczestniczy około 50 studentów, w tym trzech seniorów, którzy nie biorą w nich czynnego udziału, ale słuchają wykładów o literaturze oraz uczą się języka. W tym roku jest bardzo dużo osób pochodzenia latynoskiego, mówiących po hiszpańsku i mających tutaj stały pobyt, ale są też studenci z Wenezueli i Kolumbii, którzy studiują w Hunter College. Uczyli się polskiego także Serbowie, Czarnogórzanie, Ukraińcy i Azjaci.

Czy naukę polskiego można zacząć całkowicie od początku czy też trzeba wcześniej mieć jakieś wstępne przygotowanie językowe?

Oczywiście na pierwszym poziomie przeznaczonym dla osób początkujących, które w ogóle nie miały styczności z językiem polskim, naukę rozpoczynamy od poznawania alfabetu oraz podstawowego słownictwa i prostych konwersacji.

Czy te zajęcia są w jakiś sposób urozmaicone, wzbogacone jakimiś spotkaniami czy wizytami gości?

Z myślą o studentach zorganizowałam we współpracy z Fundacją Kościuszkowską wykłady, na których prof. Jarosław Anders mówi o polskiej literaturze. Cieszą się one ogromną popularnością. W tym tygodniu będzie prelekcja o Józefie Konradzie Korzeniowskim. Wykłady są nagrywane i można je także obejrzeć na platformie YouTube, gdzie mają już ponad 2000 odsłon. Poza tym zorganizowałam – również na tej platformie – dwujęzyczny kanał „Nasza Mała Polska w Hunter„. Było to związane z tym, że mieliśmy pandemię, której skutki jeszcze odczuwamy, a poza tym od 2016 roku na naszej uczelni nie istnieje Klub Polski, który staramy się teraz reaktywować. Jego brak w pewnym stopniu rekompensował kanał „Nasza Mała Polska w Hunter„, który w tej chwili ma ponad 2600 wizyt. Ja wykorzystuję go także do nauki języka polskiego, ponieważ dzięki niemu studenci mają możliwość posłuchania swoich kolegów mówiących po polsku i po angielsku. Wspólnie z panem Jarosławem Andersem zrobiliśmy kanał „The Polish Program at Hunter„. Tam właśnie rozmawialiśmy o związkach polskiej i amerykańskiej poezji z m.in. bardzo znanym amerykańskim poetą Edwardem Hirschem, znaną poetką i pisarką Elizą Gonzalez, publikującą m.in. w „New Yorkerze”, a także z ukraińskim poetą Vasylem Makhno, który mówił o swoich związkach z ukraińską i polską poezją oraz czytał swój poemat napisany po wiadomościach o wstrząsających zbrodniach dokonanych przez wojska rosyjskie w Buczy.

Jaka jest reakcja obcokrajowców na język polski? Czy nie zrażają się do niego po pierwszych zajęciach oraz czy kontynuują naukę po zakończeniu pierwszego semestru?

Z tym naprawdę bywa różnie, ale często kontynuują naukę przez dwa lata. Jeden ze studentów, z pochodzenia Chińczyk, po pierwszym roku nauki języka polskiego pojechał na trzy tygodnie do Warszawy. Był zachwycony tym, co tam zobaczył, wrócił i kontynuował naukę języka polskiego. To jest jedyny taki przypadek, o którym wiem. Niestety, nie mam żadnych danych na temat tego, co się z tymi studentami dzieje po zakończeniu nauki w ramach Programu Polskiego. Jednak jestem pełna uznania dla nich, ponieważ najczęściej wszyscy łączą pracę z nauką, a to na pewno nie jest łatwe. Myślę, że zdecydowanie większy kontakt będziemy mieli wtedy, gdy powstanie Fakultet Studiów Polskich, ponieważ wówczas nauka będzie trwała trzy lub cztery, a nie tak jak teraz, tylko dwa lata. Już w tej chwili jest troje studentów, którzy zaliczyli dwa poziomy języka polskiego, zrobili studia indywidualne, obecnie biorą udział w zajęciach z cyklu „Mistrzowie polskiego kina” i zamierzają kontynuować naukę w ramach Minor in Polish.

Fakultet Studiów Polskich na ruszyć od semestru jesiennego 2023. Na jakim etapie są przygotowania do jego uruchomienia?

Właściwie cały czas nad tym pracujemy, więc trudno powiedzieć, jak to wszystko będzie dokładnie wyglądało. W tej chwili są zatwierdzone przez Komisję Senacką CUNY trzy poziomy nauczana języka i zajęcia z Modern Polish Prose, ale to wszystko musi być jeszcze zatwierdzone przez Senat, co ma nastąpić w czerwcu. Jeśli tak się stanie, wtedy Fakultet Studiów Polskich będzie mógł ruszyć od września. Jednak już teraz musimy informować i promować Minor in Polish, ponieważ studenci już w maju zapisują się na zajęcia w następnym semestrze. W dodatku na CUNY zapisy kończą się pod koniec lipca, i jeżeli nie będzie chętnych, to wtedy przez cały semestr fakultet będzie zamknięty, a działać będzie tylko Program Polski, obejmujący naukę języka i wykłady z historii literatury.

Na początku naszej rozmowy wspomniała Pani o planach rozszerzenia programu o konwersacje i kompozycje pisemne oraz o wykłady dotyczące współczesnej polskiej prozy. Czy jest jeszcze coś, co ma Pani w planach rozwojowych dotyczących polskiego fakultetu?

Na razie najważniejsze jest jego uruchomienie. W przyszłości chciałabym też rozszerzyć program o naukę historii Polski, historii teatru i historii polskiej sztuki, a także o dziennikarstwo i zajęcia ze słownictwem, bardzo potrzebnym polskim studentom kończącym na Hunter College psychologię i pielęgniarstwo. To są bardzo ambitne plany i niesamowicie trudne z wielu względów do zrealizowania. Oczywiście mam nadzieję, że wszystko potoczy się w dobrym kierunku. To, co osiągnęliśmy do tej pory, możliwe było dzięki współpracy z Fundacją Kościuszkowską i prof. Nadyą Peterson oraz mojej wytężonej pracy. Zobaczymy, jak Fakultet Studiów Polskich będzie się rozwijał oraz jak będzie wyglądał nabór studentów, bo od tego wszystko zależy. Bardzo mi zależy także na tym, żeby nauczanie języka polskiego w Hunter College zostało zauważone oraz otrzymało wsparcie ze strony polonijnych organizacji i instytucji. Myślę tu o pomocy w promocji i marketingu, wsparciu finansowym poprzez nagrody i stypendia dla studentów, czy też nawet poprzez zakup książek do nauczania języka polskiego, które są bardzo drogie. Obecnie wspiera nas tylko Fundacja Kościuszkowska, natomiast bardzo bym chciała, żeby Fakultet Studiów Polskich w Hunter College stał się częścią życia polonijnego.

Rozmawiał Wojtek Maślanka

**********

Kontakt dla osób zainteresowanych Fakultetem Studiów Polskich:

• prof. Nadya Peterson: npeterso@hunter.cuny.edu

• prof. Małgorzata Pośpiech: mp5262@hunter.cuny.edu

**********

Dr Małgorzata Pośpiech – dziennikarka, pisarka, tłumaczka, reżyserka filmów dokumentalnych i eksperymentalnych, fotograficzka. Doktor nauk humanistycznych z zakresu filmoznawstwa. Opublikowała kilkaset artykułów, recenzji, wywiadów, esejów, współpracując z „Odrą”,”Kinem”,”Filmem”,”Polityką”, „Arkuszem”, „Nowym Dziennikiem”. Autorka filmów dokumentalnych: „Artur Penn”, „Pokolenie”, eksperymentalnego „Heat”, programów telewizyjnych (TV Polonia) oraz instalacji wideo: „Wasteland” i „Landscapes” pokazywanych w nowojorskich galeriach. Przeprowadziła ponad 70 wywiadów ze świadkami i uczestnikami wydarzeń II wojny światowej tworząc archiwum Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Nowym Jorku (połączone z oficjalną stroną filmu Petera Weira „Niepokonani” i stroną PAVA na YouTube: pavany09 i pavany09english). Wydała książki: „Rozmowy z Arthurem Pennem” (2011), „Miasteczko” (2014), nominowane do Nagrody Literackiej Centralnej Europy Angelus, „Siódmy krąg” (2016), „Notatnik” (2017), wybór wierszy, „Kłębki Ariadny” (2017) nominowany do Nagrody Literackiej Centralnej Europy Angelus 2018, „Mgły nad rzeką Styks” (2019) również nominowany do Nagrody Literackiej Centralnej Europy 2020. W kwietniu 2023 ukaże się w Polsce jej nowa książka „Szczeliny czasu”, piąty tom trylogii „Miasteczko”.