Generał Maczek w Aleppo

THEOS Theatre and Opera Society z Nowego Jorku – z dyrektorką Kasią Drucker w listopadzie w ramach wymiany teatralnej pojedzie do Niemiec do Brunszwiku i Obenhasuer z przedstawieniem „Maria i Magdalena”, które opowiada o rodzinie Kossaków i kończy się wybuchem II Wojny Światowej. Natomiast już we wrześniu OFF THEATER ZIGARRE z Brunszwiku prowadzony przez Zosię Delest przyjedzie do Ameryki do Nowego Jorku ze spektaklem multimedialno-interdyscyplinarnym „Maczek w Aleppo”, który przedstawia historie 1 Dywizji Pancernej gen. Maczka w czasie II WW w kontekście wydarzeń dzisiejszego świata. Z tej okazji rozmawiamy z Katarzyną Drucker.

Dlaczego przywołujesz teraz, w tym niespokojnym czasie, kiedy politycy nas straszą III WŚ, gen. Stanisława Maczka w Aleppo, bohatera dwóch światowych wojen? Aleppo to miasto w Syrii i tam jest nieustający niepokój! 

A jak na ironię w tym roku obchodziliśmy właśnie 80-lecie zakończenia II wojny światowej, a przecież mówiliśmy sobie „Nigdy więcej”? Jak sama autorka przedstawienia mówi, „Kiedy jednak popatrzymy na współczesny świat i wydarzenia na przestrzeni kilku i kilkunastu lat to niestety coś poszło nie tak.       Ta obietnica „Nigdy więcej” nie zafunkcjonowała. To przedstawienie ma właśnie zwrócić uwagę dorosłych jak i młodzieży, czym jest pielęgnowanie pokoju, co ja, jako jednostka mogę zrobić, aby dorzucić swoja cegiełkę do budowy pokoju. Jakie zachowania społeczeństwa w czasie pokoju mogą doprowadzić do tego, ze jesteśmy skonfrontowani z taka nienawiścią?

Kiedy rozpoczęłaś współpracę z Zosią Delest, autorką przedstawienia?

Spotkałyśmy się rok temu i to nieprzypadkowo. Stało się to dzięki pracy pani prof. dr hab. Karoliny Frykowskiej-Michalak, jednej z czołowych badaczek teatru migranckiego na świecie. To dzięki jej badaniu nad polskim teatrem poza granicami Polski i stworzeniu mapy tych teatrów, THEOS Theatre and Opera Society oraz OFF THEATER ZIGARRE zostały połączone, aby razem działać, na linii frontu sztuki, aby działać na rzecz pokoju. Motto THEOS brzmi „Poprzez sztukę nasze dusze odradzają się w zupełnie nowym sposobie myślenia”. Przedstawienie „Maczek w Aleppo” ze swoim intrygującym tytułem świetnie w to motto się wpisuje.

Zwracasz uwagę, że postać generała Maczka jest trochę niedoceniona i nieznana.

Zgadza się, a to przedstawienie przybliża nam jego postać oraz historię 1 Dywizji Pancernej Sił Zbrojnych. Zwłaszcza przybliża historię wyzwolenia Bredy (Holandia), gdzie w centrum wydarzeń jest postać gen. Maczka, który w pierwszej kolejności myślał o ludziach i dlatego zastosował manewr, który uratował nie tylko miasto, ale i życie ludności cywilnej. Polscy żołnierze zostali entuzjastycznie powitani przez mieszkańców Bredy. W każdym oknie i na każdej witrynie sklepowej widniały polskie napisy „Dziękujemy Wam, Polacy”. Generałowi Stanisławowi Maczkowi przyznano honorowe obywatelstwo Holandii. Na polskim cmentarzu wojennym pośród mogił polskich żołnierzy znajduje się grób generała. W 1981 roku powstało w Bredzie muzeum mu poświęcone. I to przedstawienie typu audio walk konfrontuje widza z decyzjami, które są podejmowane na frontach wojennych. Zosia poddaje również taką myśl i przesłanie w tym spektaklu, i tu zacytuje jej słowa, że „Nie mamy wpływu na to, jako jednostka, czy żyjemy w czasach pokoju czy wojny, ale jednocześnie, jeżeli w udziale przypadnie nam to drugie, to to jak ona wygląda, zależy od ludzi posłanych na tę wojnę”.

Zdradź proszę jeszcze jakieś szczegóły na temat projektu.

Jest tu również historia powstania w Haren polskiej enklawy „Maczków” w Niemczech po II wojnie światowej, która również jest mało znana. Miasteczko początkowo otrzymało nazwę Lwów, ale po proteście Stalina nazwę zmieniono na Maczków gdzie były polskie nazwy ulic: Jagiellońska, Legionów, Mickiewicza, Łyczakowska. Było to enklawa dla jeńców byłych niemieckich obozów, żołnierzy, którzy nie mieli dachu nad głową. W miasteczku mieszkało ok. 5000 Polaków, w tym 1728 uczestniczek powstania warszawskiego, więzionych w obozie Stalagu VI w Oberlangen. To jest historia tej enklawy oraz 1 Dywizji i gen. Maczka, ale przedstawiona w świetle współczesnych wydarzeń właśnie w Aleppo i zbrodni wojennych, które się tam wydarzyły w stosunku do ludności cywilnej. Jednak to jeden z przykładów zbrodni współczesnego świata po II wojnie światowej. Przedtem była Jugosławia, Rwanda, a dziś Ukraina i Gaza. Ten niepokój jest obecnie dookoła nas, nie tylko w Syrii.

Zaprosiłaś do współpracy polski teatr migracyjny OFF ZIGARRE THEATER z Niemiec i wspólnie promujecie „Maczek w Aleppo”. Ta sztuka to wyjątkowy multimedialny i interdyscyplinarny spektakl Zofii Delest, która za tekst sztuki zdobyła I miejsce w międzynarodowym konkursie na Polonijnego Artystę Roku 2023. Nawet wspólna promocja tak nowocześnie ujętego tematu, nie będzie łatwa. Jak zareklamujesz, szczególnie dla młodych widzów tak trudny temat?  

To jest nietypowy spektakl, bo on bazuje na słuchowisku. I jest to spektakl multimedialno-interdyscyplinarny czyli łączy wiele mediów (multimedialny) z wieloma dziedzinami wiedzy lub sztuki (interdyscyplinarny). Tak więc będzie to, co młodzież lubi najbardziej. Nie jest to nudne siedzenie, słuchanie i oglądanie, jako widzowie, ale to oni znajdą się w środku tej opowieści i faktycznie oni biorą aktywny udział w tym spektaklu. Nie muszą niczego grać ani przedstawiać, ale muszą podejmować pewne decyzje, które mają ich tez przybliżyć do tych sytuacji, z którymi ludzie są często konfrontowani podczas wojny. Stają się ludźmi, którzy nagle muszą opuścić swój dom, albo muszą podjąć decyzje, z którymi czasem żołnierze są konfrontowani.Widzowie dostaną słuchawki, a historia, którą usłyszą będzie ich prowadzić ich przez multimedialne stacje specjalne stworzone na ten spektakl. Wszytko ma charakter jakby takiej wystawy, po części w muzeum historii, po części w galerii sztuki. Na każdej stacji można zobaczy rzeczy, które albo są artystyczną interpretacją opowiadanej na tej stacji historii, albo próbą odzwierciedlenia historii.

Widzowie będą dostawać pewne zadania?

Tak, będą również skonfrontowani z pewnymi pytaniami i będą się musieli zastanowić, co oni by w danej sytuacji zrobili. Będą też musieli jakąś decyzje podjąć i zdecydować, jaką droga później pójdą.I chociaż spektakl odnosi się do wydarzeń II wojny światowej, to nie zamyka się on tylko w kontekście historii, która dla młodzieży jest często abstrakcyjna i wtedy młodzi ludzie tracą to powiązanie. Zosia szukała metody i znalazła dość ciekawą formułę na to, jak opowiedzieć historię Polski w kontekście współczesnych wydarzeń.OFF THEATER ZIGARRE miał pokazy w Niemczech a teraz w czasie lata w Rumunii, gdzie z młodzieżą polskiego pochodzenia Zosia przeprowadziła warsztaty artystyczno-historyczne, w trakcie których uczestnicy musieli przygotować części scenografii. Część z tych elementów będzie pokazanych podczas spektaklu w Nowym Jorku. Przez to ten spektakl staje się dla młodzieży żywą historią.

W tym przedstawieniu brało udział bardzo wielu Polaków z różnych krajów, prawda?

Zgadza się, byli to m.in. Polacy z Niemiec, z Belgii, Wielkiej Brytanii, a w sumie około 70 osób z 7 narodowości. W „Maczku w Aleppo” wzięli również udział Syryjczycy, Irańczycy, artystka z Chin, artysta z Hiszpanii, migranci z Nepalu, którzy tak zafascynowali się postacią gen. Maczka, że sami zaczęli szukać informacji o nim. Muzyka w 80% jest skomponowana przez polskiego gitarzystę, instrumentalistę Tomasza Moskala, oraz Remigiusza Juśkiewicza z Londynu, śpiew Karolina Szymańska. W ostatniej chwili udało się wprowadzić do spektaklu jeszcze jeden polsko-nowojorski element. Dołożyłam moją cegiełkę – to utwór „Ave Maria”, który sama skomponowałam podczas pandemii, gdy cały świat był pogrążony w chaosie.

Przedstawienia odbędą się w Centrum Polsko-Słowiańskim na 177 Kent Street  Z powodu ograniczeń technicznych na jedno przedstawienie może wejść nie więcej niż 20 osób, dlatego jest OBOWIĄZKOWA REJESTRACJA:

Wydarzenie trwa cały weekend 26-28 września.

Piątek, 26 września godz. 18:00

Sobota, 27 września godz. 16:00

Niedziela, 28 września godz. 15:00 i 17:00

2 spektakle zarezerwowane dla młodzieży 15+ ze szkół polonijnych.                                                                                           

W SPRAWIE REJESTRACJI proszę o kontakt dyrektorów na adres email:

director@theaosociety.org 

Sobota 27 września o godzinie 12:00 oraz 14:00

Autor zdjęcia 1MACZEK: Zosia Delest

Autor zdjęcia 2MACZEK: R. Strzolka