Olefiny III – zatrzymana inwestycja Orlenu

Orlen zawarł umowę na budowę Olefin III w 2021 r.; koszt miał wynieść 13,5 mld zł, a w 2023 r. już 25 mld zł. W listopadzie br. koncern podał, że rozważa optymalizację projektu, jego zatrzymanie lub czasowe wstrzymanie, bo nakłady mogłyby sięgnąć 51 mld zł. W środę Orlen wstrzymał inwestycję.

Orlen ogłosił w środowym komunikacie, że rada nadzorcza spółki, w związku z uchwałą zarządu, „wyraziła zgodę na zatrzymanie projektu budowy kompleksu Olefiny III w jego dotychczasowym zakresie”. Koncern ocenił, że kontynuacja projektu w dotychczasowym zakresie i skali nie jest rentowna.

„Dążąc do ograniczenia negatywnych efektów ekonomicznych inwestycji w Olefiny III, Orlen wykorzysta powstałą infrastrukturę, jako bazę do realizacji projektu Nowa Chemia” – zapowiedział w środę koncern. Wyliczył, że nakłady inwestycyjne poniesione na realizację projektu budowy kompleksu Olefiny III na koniec trzeciego kwartału br. wyniosły 12,6 mld zł.

W czerwcu 2018 r. Orlen zatwierdził Program Rozwoju Petrochemii, jak podkreślano wówczas – strategiczny, którego jednym z elementów miała być właśnie budowa kompleksu Olefiny III w głównym zakładzie koncernu w Płocku. Budżet programu obliczano na 8,3 mld zł, przy czym zakładano też realizację dwóch innych kluczowych inwestycji: budowę kompleksu Pochodnych Aromatów i rozbudowę zdolności produkcyjnych Fenolu.

Przygotowując się do budowy kompleksu Olefiny, Orlen w listopadzie 2019 r. zawarł ze spółką Fluor – jednym z największych na świecie podmiotów inżynieryjno-projektowych – umowę na doradztwo techniczne i zarządzanie projektem w formule Project Management Contractor PMC+. Chodziło o kompleksowe i optymalne prowadzenie projektu od zarządzania harmonogramem, kosztami i wykonawcami, po nadzorowanie standardów technicznych w projektowaniu oraz zarządzanie dostawami i realizacją prac inwestycyjnych.

Umowę na budowę kompleksu Olefiny III Orlen podpisał w czerwcu 2021 r. z konsorcjum spółek Hyundai Engineering z siedzibą w Seulu i Tecnicas Reunidas z siedzibą w Madrycie. Koszt inwestycji szacowano wtedy na 13,5 mld zł. W maju 2022 r. koncern otrzymał pozwolenie realizacyjne na budowę, a w lutym 2023 r. trwały już pierwsze prace montażowe. Pierwotnie zakładano, że w fazie budowy przedsięwzięcie potrwa do początku 2024 r., a uruchomienie produkcyjne instalacji planowano na początek 2025 r. Później jako przewidywany termin podawano pierwszą połowę 2027 r.

Rozpoczynając budowę kompleksu Olefiny III, Orlen podkreślał, że „to największa inwestycja petrochemiczna w naszym regionie Europy od 20 lat” i zarazem „projekt kluczowy dla rozwoju koncernu”. Zwracano uwagę, że inwestycja wygeneruje dla budżetu państwa podatki w wysokości 160 mln zł rocznie, a jej efektem dla krajowej gospodarki będzie zwiększenie dostępności petrochemikaliów niezbędnych w wielu dziedzinach przemysłu, ograniczając w ten sposób konieczność ich importu. Koncern wskazywał jednocześnie na prognozy dotyczące wzrostu zapotrzebowania na petrochemikalia bazowe w perspektywie do 2050 r.

Jeszcze w 2021 r. Orlen szacował, że realizacja przedsięwzięcia przyczyni się do wzrostu EBITDA o ok. 1 mld zł rocznie. Zakładano też korzyści dla środowiska poprzez spadek emisji CO2 na tonę produktu o 30 proc. Przewidywano też, że dzięki inwestycji docelowo zatrudnienie w koncernie wzrośnie o mniej więcej 650 etatów.

W styczniu 2023 r. do Płocka dotarły z portu w Szanghaju pierwsze transporty ponadgabarytowych elementów do budowy kompleksu Olefiny III – transport odbywał się drogą morską, a następnie Wisłą z portu w Gdańsku. W maju tego samego roku na placu budowy na fundamentach została umieszczona, ważąca ponad 850 ton i wysoka na ponad 94 m, kolumna Wash Tower – największy z elementów powstającego kompleksu; dotarł on z Hiszpanii podobną drogą, jak pozostałe wielkogabarytowe urządzenia.

Równolegle z inwestycją, w jej pobliżu prowadzono budowę kontenerowego miasteczka dla obcokrajowców zatrudnianych przy kompleksie Olefiny III, według danych wykonawcy przedsięwzięcia, pochodzących m.in. z Korei Płd. i Hiszpanii, a także z Indii, Malezji, Pakistanu, Filipin, Turcji i Turkmenistanu. Przeznaczony dla blisko 6 tys. osób obiekt wybudowały Modular System i Zurad z Polskiej Grupy Zbrojeniowej.

Po zmianie zarządu Orlenu w lutym tego roku rozpoczęto tam kontrole i audyty dotyczące działalności poprzednich władz koncernu, w tym inwestycji prowadzonych od 2018 r. W październiku Orlen oznajmił, że weryfikacja procesu planowania i budowy kompleksu Olefiny III „wskazuje na szereg błędów i nadużyć, które mogą wiązać się z identyfikacją kolejnych strat”.

W listopadzie koncern oznajmił, że „wnioski z przeprowadzonych audytów oraz weryfikacji założeń biznesowych inwestycji Olefiny III w zderzeniu z wynikami analiz rynku petrochemicznego, sytuacji makroekonomicznej oraz rentowności projektu, nie uzasadniają kontynuowania tej inwestycji w dotychczasowym zakresie”. Koncern przekazał wtedy, że przy wsparciu zewnętrznych doradców analizuje optymalizację projektu w zakresie mocy produkcyjnych i wykorzystania obecnych jednostek lub zatrzymanie projektu w obecnym kształcie albo jego czasowe, częściowe wstrzymanie.

Orlen zwracał uwagę, że w przypadku Olefin III nakłady planowane na etapie decyzji inwestycyjnej nie uwzględniały pełnego zakresu infrastruktury towarzyszącej, niezbędnej do funkcjonowania kompleksu; nakłady nie zostały też właściwie oszacowane później. Wskazano przy tym, iż w czerwcu 2023 r. przewidywany koszt inwestycji wzrósł do 25 mld zł, a termin realizacji przesunął się o trzy lata, do 2027 r., pomimo tego, że wyeliminowano z projektu linię wysokomarżowych produktów petrochemicznych takich, jak fenol i pochodne aromatów.

Orlen zapewniał w listopadzie, że dalszej analizie nie będzie podlegała już koncepcja kontynuowania projektu w dotychczasowym zakresie. Koncern podał przy tym, że szacunki zewnętrznych, renomowanych doradców wskazały, że „ten scenariusz wymagałaby zwiększenia nakładów inwestycyjnych i kosztów okołoprojektowych do 45-51 mld zł, z uwzględnieniem niezbędnej infrastruktury oraz uwarunkowań kontraktowych, makroekonomicznych oraz prognoz rynkowych”. W tym przypadku, jak informowano, konieczne byłoby przesunięcie terminu zakończenia zadania o kolejne trzy lata, do 2030 r. (PAP)

mb/ pad/ amac/