Polsko-ukraińskie antywojenne plakaty

Wojtek Maślanka

„Nie jesteśmy w stanie wystarczająco wyrazić naszej wdzięczności. Bardzo dziękujemy wszystkim Polakom i Polsce za pomoc i wsparcie jakie okazujecie Ukrainie” – podkreśliła ukraińska konsul Nataliia Musiienko podczas powitania gości uczestniczących w promocji książki „Ukrainian wartime posters 2022-2023”, która miała miejsce w siedzibie Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku.

Spotkanie odbyło się 13 sierpnia i cieszyło się bardzo dużym zainteresowaniem międzynarodowej publiczności. Zostało zorganizowane przez Konsulat Generalny RP w Nowym Jorku we współpracy z Konsulatem Generalnym Ukrainy oraz społeczeństwem obywatelskim tego kraju.

Było to kolejne wspólne przedsięwzięcie, które dowodzi, że współpraca pomiędzy naszymi państwami cały czas trwa i się rozwija, oraz że Polska wspiera walczącą Ukrainę na różnych płaszczyznach.

Podczas części oficjalnej, krótkie przemówienie wygłosił również gospodarz miejsca, w którym odbywała się uroczystość, konsul generalny RP Mateusz Sakowicz. Podkreślił w nim znaczenie zaprezentowanej wystawy i sztuki o wymowie antywojennej w uświadamianiu ludziom kwestii związanej z poświęceniem ukraińskich żołnierzy zarówno dla ich jak wolności i niepodległości, jak i bezpieczeństwa Polski. Zwrócił uwagę, że ich ofiarna i bohaterska walka związana jest nie tylko z niepodległością Ukrainy, ale także bezpieczną przyszłością Polski, naszych dzieci i kolejnych pokoleń. 

Głównymi bohaterami spotkania byli: Olena Speranska, Gennadij Kozub i Katya Soldak, a także Nikita Kravtsov i Oleg Gryshchenko.

Olena Speranska to autorka książki „Ukrainian wartime posters 2022-2023”, kierownik artystyczna i kuratorka tego albumu, a także organizatorka 18 międzynarodowych wystaw artystycznych i ponad 50 multimedialnych wystaw sztuki współczesnej na Ukrainie i w innych krajach, takich jak Włochy, Kanada, Polska, Czarnogóra, Niemcy, Stany Zjednoczone i Wielka Brytania.

Gennadij Kozub jest kuratorem projektu związanego z książką „Ukrainian wartime posters 2022-2023” oraz organizatorem międzynarodowego ukraińskiego sympozjum sztuki współczesnej „Biruchiy”. Wraz z Departamentem Kultury i Turystyki miasta frontowego Zaporoże zorganizował 24 wystawy plakatów w ciągu ostatnich 2,5 lat.

Katya Soldak to nowojorska dziennikarka ukraińskiego pochodzenia i zarazem dyrektor międzynarodowych wydań magazynu „Forbes”, pełniąca zarazem rolę moderatorki dyskusji panelowej.

Dodatkowo wirtualnie w spotkaniu uczestniczył Nikita Kravtsov, mieszkający w Paryżu ukraiński artysta, ilustrator, autor murali i projektów multimedialnych, a także pochodzący z Kijowa Oleg Gryshchenko, artysta, ilustrator, kurator, wykładowca w National Academy of Visual Arts and Architecture w Kijowie na Ukrainie, a także współzałożyciel grupy „Pictoric” zrzeszającej ukraińskich ilustratorów i charytatywnego projektu artystycznego SupportUkrainePic.  

Podczas spotkania Olena Speranska podzieliła się spostrzeżeniami na temat tworzenia książki, trudnościami z jakimi borykał się cały redakcyjny zespół pracujący nad projektem artystycznym w czasie wojny oraz znaczeniem sztuki jako formy artystycznego oporu przeciwko trwającego na Ukrainie konfliktu zbrojnego. Podczas dyskusji poruszono także kwestie współpracy między artystami ukraińskimi i polskimi, wzajemnej antywojennej artystycznej aktywności i jej wpływu na opinię publiczną oraz utrudnień w działalności podczas wojny.

Jak podkreśliła podczas rozmowy z „Nowym Dziennikiem” Olena Speranska, autorka książki „Ukrainian wartime posters 2022-2023” praca nad tym albumem trwała cały rok. Prowadzona była w trudnych wojennych warunkach, co wiązało się z tym, że często przerywana była brakiem prądu spowodowanym zniszczeniami systemu energetycznego przez ciągłe rosyjskie ataki rakietowe.

W książce zamieszczonych jest 453 antywojennych plakatów stworzonych przez 19 ukraińskich oraz 10 polskich artystów tworzących prace na temat wojny na Ukraine.

W tym antywojennym wydawnictwie zostały opublikowane prace takich autorów jak: Mykoła Honcharov, Zakentiy Horobyov, Oleksandr Grekhov, Oleg Gryshchenko, Artem Gusev, Dmytro Dziuba, Andriy Yermolenko, Nikita Kravtsov, Katya Lisova, Anton Logov, Maksym Palenko, Dasha Podoltseva, Oleksiy Revika, Oleksiy Sai, Dmytro Simonov, Mykhailo Skop, Nikita Titov, Shylimov, Albina Yaloza oraz zbiorowy projekt artystyczny „Les arts contre la guerre”, który został zrealizowany we Francji.

Jeśli chodzi o polskich artystów to w książce „Ukrainian wartime posters 2022-2023” wykorzystano plakaty: Aleksandra Małachowskiego (Hashtagalek), Andrzeja Milewskiego (Andrzej Rysuje), Bartłomieja Kiełbowicza, Hanny Kmieć, Jakuba Jezierskiego, Marty Frej, Matyldy Damięckiej, Maxa Skorwidera, Patryka Sroczyńskiego oraz Pawła Jońcy. Promocji albumu towarzyszyła wystawa wybranych plakatów, które zostały wyeksponowane w formie powiększonych ilustracji zamieszczonych w książce.

Głównym celem tego wydawnictwa jest zachowane i zarchiwizowanie sztuki, a także utrwalenie wiadomości o czasie wojny i masakrach oraz zniszczeniach jakie na Ukrainie mają miejsce każdego dnia.

„Chcemy także pokazać tragedie ludności cywilnej ponieważ Rosjanie atakują domy i osiedla mieszkalne, przez co ludzie żyją w ciągłym strachu. Kładą się spać i nie wiedzą czy następnego dnia się obudzą, czy też nie, czy czasem ich domy nie zostaną zaatakowane. Te wszystkie emocje chcemy wyrazić poprzez sztukę i twórczość artystów, których prace zebraliśmy w tej książce” – wyjaśniła „Nowemu Dziennikowi” Olena Speranska. Dodała, że cały czas gromadzone są kolejne plakaty i organizowane ich wystawy, co związane jest z myślą o kolejnym tego typu albumie.

Wydawnictwo „Ukrainian wartime posters 2022-2023” powstało przy finansowym wsparciu z Ukrainian Cultural Foundation i zostało wydane w Kijowie nakładzie 1000 egzemplarzy. Dlatego też obecnie album ten dostępny jest głównie na spotkaniach promocyjnych i przekazywany jest także do bibliotek, żeby mógł dotrzeć jak największej ilości osób.

Jak zapewniła Olena Speranska czynione są starania, żeby tę książkę wydrukować w większej ilości oraz w innych językach. Aktualne wydanie ma formę ukraińsko-angielskiej wersji. Natomiast każdy może zobaczyć jej zawartość w internecie bowiem wszystkie wykorzystane w niej plakaty zamieszczone są na stronie www.ukrainianposter.com. 

Część oficjalną spotkania zakończył występ artystyczny w wykonaniu ukraińskich artystów mieszkających w Nowym Jorku. Angelina Statyeva znana także jako Angelina Stati, zaśpiewała kilka utworów zarówno klasycznych, operowych jak popowych. Na fortepianie akompaniował jej Alexander Chaplinskiy. 

Spotkanie i wystawa związana z albumem „Ukrainian wartime posters 2022-2023” miały nie tylko znaczenie promocyjne, czy też wspierające Ukraińców. Jak zauważył konsul generalny Mateusz Sakowicz, było to wydarzenie wielopłaszczyznowe i wielowymiarowe.

„Po pierwsze była to prezentacja sztuki, która powstała w reakcji na rosyjską agresję na Ukrainę. Wyeksponowane plakaty nie wymagają ani podpisu ani tłumaczenia, bo mówią językiem uniwersalnym, czasem stanowią pewną metaforę, a w niektórych przypadkach są bardzo dosłowne, ale niezależnie od tego pobudzają wyobraźnię – podkreślił polski dyplomata. Dodał, że mają nie tylko wymowę antywojenną i nazywają rzeczy po imieniu, ale również mobilizują wokół podstawowych wartości.

„Naszą rolą, po upływie dwóch i pół lat od chwili tej bezprecedensowej agresji i wojny, którą Rosja wywołała, jest przypominanie o niej, a także aktywizacja nas samych, ponieważ żyjemy już w realiach, w których ten konflikt jest nieco w tle, zwłaszcza jeśli się mieszka w odległych Stanach Zjednoczonych. Dlatego też zarówno Ukraińcy jak i Polacy oraz wszyscy sympatyzujący ze sprawą wolnej i niepodległej Ukrainy powinni szukać inspiracji i przekonywać tych, którzy już stracili zainteresowanie lub nie interesowali się wystarczająco tym co się dzieje w naszej części świata” – stwierdził konsul generalny. Podkreślił też, że w naszym polskim sąsiedztwie toczy się największy konflikt zbrojny od czasu drugiej wojny światowej, i czymś niewyobrażalnym jest fakt, że w 21. wieku rosyjski prezydent Władimir Putin i podporządkowane mu wojska próbują przesuwać granice siłą.

„Myślę, że gdyby tyran z Kremla wiedział w co wmanewrowuje swój kraj to by cofnął czas, ale teraz jest zakładnikiem własnych decyzji” – zaznaczył Mateusz Sakowicz. Dodał również, że nam wszystkim powinno zależeć na tym, żeby Ukraina tę wojnę wygrała ponieważ kraj ten jest naszym bezpośrednim sąsiadem i tam ważą się nasze wspólne przyszłe losy.

„W tym sensie to nie może być temat drugo- czy trzeciorzędny. To jest priorytetowe zagadnienie dla Polski. Na wszystkich poziomach wojna ta jest zagrożeniem egzystencjalnym dla naszej części świata oraz dla systemu wartości, który podzielamy jako część kolektywnego Zachodu” – podkreślił dyplomata.

Konsul generalny zwrócił uwagę na jeszcze jeden, bardzo ważny aspekt związany z promocją książki „Ukrainian wartime posters 2022-2023” oraz osobami biorącymi udział w tym wydarzeniu. Byli wśród nich również ukraińscy żołnierze, którzy na froncie odnieśli poważne obrażenia.

„Miałem przyjemność siedzieć podczas tego spotkania blisko dwóch weteranów, którzy stracili zdrowie podczas tej wojny. Podczas części artystycznej widziałem na ich twarzach uśmiech. Dlatego uważam, że jeśli całe to wydarzenie zorganizowane we współpracy z partnerami ukraińskimi miałoby tylko ten jeden cel, że ci dwaj żołnierze, którzy odnieśli poważne rany na wojnie uśmiechnęli się dzisiaj, to znaczy, że warto było to robić” – podkreślił Mateusz Sakowicz.