Pomnik Kościuszki znów odsłonięty w Perth Amboy

Janusz M. Szlechta

Rodacy w Perth Amboy w stanie New Jersey uczcili w niedzielę, 13 listopada, 104. rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, a także oddali hołd bohaterowi narodów polskiego i amerykańskiego – generałowi Tadeuszowi Kościuszce.

Ksiądz Sławomir Romanowski, proboszcz parafii Saint John Paul II (Świętego Jana Pawła II) odprawił mszę w intencji naszej pierwszej ojczyzny – Polski. Liczna grupa Polonii modliła się za wolną Polskę. Po mszy wszyscy udali się pod pomnik Tadeusza Kościuszki, który stoi obok kościoła, przed budynkiem szkoły katolickiej. Pomnik ten został odnowiony przez Kadetów Pułaskiego. Oni też ufundowali specjalną tablicę, która zawisła na cokole.

Najpierw został odśpiewany hymn amerykański, a potem polski. Na maszt zostały wciągnięte dwie flagi: polska i amerykańska.

GENERAŁ KOŚCIUSZKO ZNANY NA ŚWIECIE

Historię pomnika Kościuszki przypomniał ksiądz Sławomir Romanowski. Monument został odsłonięty w Perth Amboy 30 maja 1894 roku – w 100. rocznicę insurekcji kościuszkowskiej. Jego autorem jest rzeźbiarz W. Meller. Ustawił popiersie na dwumetrowym cokole. Generał ubrany jest w marynarkę wojskową rozpiętą pod szyją, ozdobioną Orderem Virtuti Militari i Orderem Cyncynatu. Pomnik ten stanął obok kościoła dzięki ówczesnemu proboszczowi, księdzu Stefanowi Szymanowskiemu. Ponowne poświęcenie pomnika miało miejsce 12 stycznia 1986 roku.

Pomniki upamiętniające Tadeusza Kościuszkę – jako symbol wolności i sprawiedliwości – znajdują się: w Polsce, Szwajcarii, Szwecji, Francji, Finlandii, Wielkiej Brytanii, Australii, w Uzbekistanie, na Białorusi, Litwie i Ukrainie. W stanie New Jersey pomniki Tadeusza Kościuszki zostały postawione w trzech miastach: Billingsport, Fort Mercer i Pennsauken. Pomniki bohatera obojga narodów stoją również m.in. w: Nowym Jorku, Filadelfii i Scranton (stan Pensylwania), Saint Petersburgu na Florydzie, Chicago (Illinois), Milwaukee (Wisconsin), Detroit (Michigan) i Cleveland (Ohio). Aktualnie jest ich około 50 na całym świecie. W ten sposób utrwalana jest pamięć o wielkim patriocie i bohaterze.

Kiedy Polska była po drugim rozbiorze, a Polacy wiedzieli, że Rosjanie, Austriacy i Prusacy chcą ostatecznie zlikwidować państwo polskie, wiosną 1793 roku zdecydowano o zorganizowaniu powstania przeciwko zaborcom. Na przywódcę powstania wybrano Tadeusza Kościuszkę, który powrócił do Polski z emigracji. Przybył do Krakowa, gdzie 24 marca 1794 roku, na Rynku Głównym złożył przysięgę: „Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna męka Syna Jego“.

„Polska jest już od 104 lat wolna i niepodległa. To, co powinniśmy robić, jako ludzie wolni i odpowiedzialni, to próbować ze sobą być tacy, jacy jesteśmy. Powinniśmy słuchać siebie nawzajem i okazywać sobie szacunek. Wspólnie troszczyć się o budowę naszego ojczystego domu. To nie mrzonka ani pobożne życzenia, lecz nagląca konieczność“ – podkreślił na koniec ksiądz Sławomir Romanowski.

Przed pomnikiem zostały złożone piękne wieńce.

W uroczystości wziął udział także burmistrz Perth Amboy Helmin Caba, który przybył żoną i dwójką dzieci. Nie krył zadowolenia z faktu, że może uczestniczyć w tak wspaniałym wydarzeniu. Podkreślił, że jako Polacy możemy być dumni z takiego bohatera, jakim jest Tadeusz Kościuszko. Dodał, że jest to również powód do zadowolenia dla niego, iż pomnik tego bohatera stoi w Perth Amboy.

Ksiądz Sławomir Romanowski poświęcił pomnik i zawieszoną na nim tablicę. Przecięcia wstęgi i jej odsłonięcia dokonał wicekonsul Jan Końsko, a towarzyszyli mu Katarzyna Kolek, prezes Zjednoczenia Polaków w Ameryce, oraz komendant Kadetów Pułaskiego Stanisław Bankowski. Napis na tablicy, w języku angielskim, dedykowany generałowi Kościuszce, przypomina o jego zasługach na ziemi amerykańskiej i podkreśla, że jest bohaterem dwóch krajów, Ameryki i Polski.

HOŁD WIERNYM POLSCE

Po oficjalnej ceremonii wszyscy udali się do auli w budynku obok kościoła na Akademię Listopadową. Prowadzili ją: Katarzyna Kolek oraz kadet Wiesław Ćwiek. Najpierw poprosili wszystkich obecnych o uczczenie minutą ciszy tych, którzy oddali życie za Polskę. Potem przedstawili gości i poprosili ich o podzielenie się wrażeniami.

Jako pierwszy zabrał głos wicekonsul Jan Końsko. Podziękował organizatorom za kultywowanie polskiej historii. Pogratulował Kadetom Pułaskiego za umieszczenie tablicy na pomniku i uczczenie Tadeusza Kościuszki. Do tych podziękowań dołączył Tadeusz Antoniak, naczelny komendant Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej.

Potem na scenie stanęła grupa dzieci z Polskiej Szkoły Dokształcającej ZPA i zaśpiewała polski hymn. Wszyscy zgromadzeni przy stołach powstali i dołączyli do chóru.

A potem przy mikrofonie stanął kadet Artur Szkiłądź i poprowadził Apel Poległych. Był to Apel poruszający serca, bowiem nie tylko wspomniano i oddano hołd poległym za naszą pierwszą ojczyznę, ale także tym, którzy swoją miłość do Polski okazywali na różne sposoby i wspierali rodaków znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej.

DZIĘKUJĘ, POLSKO, ZA POLNE KWIATY

Program artystyczny, przygotowany przez uczniów Polskiej Szkoły ZPA, był dopełnieniem tej ważnej i wzruszającej uroczystości. Występ uczniów z klas V, VI i liceum zapowiedziała dyrektorka szkoły Hanna Skowrońska-Jękal. „To jest szczególna lekcja historii naszych uczniów. Mam nadzieję, że znajdą na stałe miejsce w swoich sercach dla Polski” – stwierdziła. Dodała, że wiele pracy w przygotowanie programu włożyły wychowawczynie tych klas: Hanna Malinowski, Agnieszka Ferman-Stolarczyk i Beata Ożarek.

Dobre przygotowanie i zaangażowanie uczniów widać było na scenie. Ich występ wywołał wzruszenie wśród widzów. „11 listopada 1918 roku to bardzo ważna data – jest symbolem wolności Polski” – powiedziała jedna z uczennic. A jej koleżanka z czerwonym serduszkiem w ręku i zawołała: „Polska zachwyca mnie. Polsko – kocham cię!”. Druga dziewczynka, też z serduszkiem w rękach, dodała:

„Dziękuję, Polsko, za polne kwiaty, za uśmiech mamy i za uśmiech taty”.

Po programie artystycznym na wszystkich czekał obiad. Była to też dobra okazja do podzielenia się wrażeniami.

W uroczystości wzięli udział: wicekonsul Jan Końsko z Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku, Deborah Majka – konsul honorowa RP w stanie Pensylwania i prof. Robert A. Schwartz – konsul honorowy RP w stanie New Jersey. Uczestniczyli również przedstawiciele licznych organizacji polonijnych: Kadeci Pułaskiego z komendantem Stanisławem Bankowskim, Tadeusz Antoniak – naczelny komendant SWAP, Adam Stępień i Jerzy Śliwowski – członkowie KPA oddział New Jersey, Aneta Antoniak – wiceprzewodnicząca Klubu Gazety Polskiej w Filadelfii, PA, Peter Obst – wieloletni członek Polish Heritage Society w Filadelfii, PA, dr Janusz Romański – honorowy prezes Stowarzyszenia Polonia Technica, i Mirosław Klisiewicz – Marszałek Parady Pułaskiego ZPA 2023.

Organizatorami tego unikalnego wydarzenia byli (przy wielkim wsparciu księdza proboszcza): Kadeci Pułaskiego, Zjednoczenie Polaków w Ameryce z siedzibą w Perth Amboy oraz nauczyciele i uczniowie Polskiej Szkoły Dokształcającej ZPA.

ZDJĘCIA: JANUSZ M. SZLECHTA/NOWY DZIENNIK