Rocznicowa uroczystość przy pomniku Katyń 1940

Janusz M. Szlechta

Na to specjalne spotkanie przybyło ponad sto osób. Byli wśród nich: konsul Karolina Kasprzak, Jadwiga Kopala – Wielka Marszałek Parady Pułaskiego 2020-2021, Andrzej Burghardt – prezes Kongresu Polonii Amerykańskiej w stanie New Jersey – i przedstawiciele władz miasta Jersey City. Z uwagi na fatalną pogodę, gdyż cały czas padał deszcz, uczestnicy uroczystości nie stanęli przed pomnikiem, lecz przed wejściem do pobliskiej Gregorys Coffee. Z powodu pogody wiele osób nie dojechało. Organizatorzy uznali, że uroczystość odbędzie się, bez względu na warunki, bo jest to wyraz naszego hołdu dla polskich bohaterów.

HISTORIA ZATOCZYŁA KOŁO

Program tego wydarzenia prowadzili: w języku polskim Bogusława Huang – prezes Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych (The Committee for the Conservation of the Katyń Monument and Historic Objects, Inc.), a w języku angielskim Wojciech Mazur – wiceprezes Komitetu.

Bogusława Huang, witając zebranych powiedziała między innymi: „Historia zatoczyła koło. Gdyby nie było zbrodni w Katyniu, nie byłoby tragedii pod Smoleńskiem, która pochłonęła 96 ludzkich istot, na czele z prezydentem Rzeczypospolitej Polskiej Lechem Kaczyńskim. Spotykamy się przy tym pomniku, który jest pierwszym w USA monumentem poświęconym ofiarom komunizmu. Jest on symbolicznym uhonorowaniem około 22 tysięcy Polaków zamordowanych w 1940 roku, przez sowieckie służby NKWD, brutalnie, bagnetem lub strzałem w głowę. Przerwali życie elicie narodu polskiego. Zakopali ich ciała i myśleli, że to będzie koniec, ale nie przewidzieli, że zakiełkuje prawda. Tę prawdę usłyszał cały świat. A więcej o zbrodni katyńskiej usłyszały społeczeństwa w różnych zakątkach świata, kiedy Polonia walczyła, aby ten pomnik nie został przeniesiony w inne miejsce lub został postawiony w magazynie. Na szczęście pozostał na Exchange Place i nic mu już nie zagraża. Pragnę przypomnieć, że pomnik ten ma kilka oblicz. Przypomina nie tylko o zbrodni katyńskiej. Upamiętnia cierpienia matek sybiraczek, które traciły swoje dzieci w sowieckich łagrach. Ich ból i cierpienie przedstawia tablica umocowana od strony rzeki Hudson. Ponadto upamiętnia ofiary ataku terrorystycznego z 11 września 2001 roku w Nowym Jorku. Z przodu pomnika znajduje się tablica z Matką Boską, która trzyma w rękach wieżę World Trade Center. Autorem pomnika Katyń 1940 jest śp. Andrzej Pityński, znakomity rzeźbiarz. Może jeszcze dzisiaj trudno sobie wyobrazić, jak będzie wyglądało miejsce, w którym pomnik ten stoi. W jego pobliżu zostały ustawione ławki, posadzono drzewa, a pomnik jest wieczorem oświetlony, gdyż zamontowano specjalne lampy. Pomnik zostanie wyczyszczony, kiedy ukończone zostaną prace wokół niego. Członkowie zarządu naszego Komitetu przeprowadzili wiele spotkań z radnymi miasta Jersey City oraz przedstawicielami firmy Exchange Place Alliance, na temat zmian planów przebudowy placu wokół pomnika. Niektóre nasze projekty zostały uwzględnione, za co jesteśmy bardzo wdzięczni. W dalszym ciągu czuwamy nad tym, co dzieje się wokół pomnika” – podkreśliła pani Huang. 

Potem hymn amerykański zaśpiewali Julia Bielski i Christian Batista Yzaguirre, a hymn polski Anna Rutkowska, Julia Kożuch i Elżbieta Sługocka. Do śpiewania hymnów dołączyli wszyscy obecni. Elżbieta Sługocka poprowadziła modlitwę za naszych rodaków, którzy oddali życie za ojczyznę. Pani Elżbieta poprowadziła również Apel Poległych. Jej dziadek i ojciec byli więźniami sowieckich łagrów na Syberii i przeżyli, więc wspomniała o tym i poprosiła o oddanie czci tym wszystkim, którzy stracili w łagrach życie. Apel był pełen emocji. Oddano w nim hołd wszystkim rodakom, którzy zginęli na frontach I i II wojny światowej, którzy zginęli zamordowani przez Niemców i Sowietów. Minutą ciszy uczczono również autora pomnika Andrzeja Pityńskiego, założyciela i byłego przewodniczącego Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych Janusza Sporka oraz byłego radnego miasta Jersey City Michaela Yuna, który wielce się przyczynił do ocalenia pomnika – wszyscy niedawno odeszli.

Wielu uczestników złożyło kwiaty pod pomnikiem Katyń 1940. Jako pierwsza uczyniła to Karolina Kasprzak, wicekonsul w dziale prawnym Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku. W imieniu władz miasta Jersey City kwiaty złożyli: radni Yousef Saleh i Richard Boggiano, Anthony L. Romano – komisarz powiatu Hudson (Hudson County Commissioner) – oraz Jenny Yun, żona byłego radnego Michaela Yuna, który był wiernym obrońcą pomnika.

Z ramienia Centrali Polskich Szkół Dokształcających kwiaty złożyła Anna Tracz. Kwiaty złożyły również delegacje polskich szkół w Jersey City, Garfield i Wallington.  

WZRUSZAJĄCY ESEJ JULII SKIBY

Ważnym elementem uroczystości były programy artystyczne, które przygotowali uczniowie i absolwenci Polskiej Szkoły Dokształcającej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Jersey City, NJ, pod kierunkiem dyrektor Bogusławy Huang, oraz uczniowie Szkoły Języka i Kultury Polskiej przy parafii św. Stanisława Kostki w Garfield, NJ – wspierały ich w tym nauczycielki Małgorzata Laszczka i Halina Pyttel oraz dyrektor Ewa Chętnik. Uczniowie przypomnieli wiele dramatycznych momentów z polskiej historii. Szczególne wrażenie na widzach wywarł esej, który napisała i przeczytała Julia Skiba, absolwentka polskiej szkoły w Jersey City, a obecnie studentka Rutgers University. „Jako mała dziewczynka, wraz ze swoimi rodzicami, co roku stałam w tym miejscu. Wtedy nie rozumiałam dokładnie i przerażona byłam widokiem żołnierza z karabinem w plecach. Co ta statua miała oznaczać?

Odpowiedź na to pytanie poznałam dopiero na lekcjach historii w polskiej szkole w Jersey City, do której uczęszczałam 9 lat – napisała Julia. – Wtedy zrozumiałam okrucieństwo, które wyraża ten pomnik. Dowiedziałam się, że upamiętnia on masakrę tysięcy polskiej inteligencji i żołnierzy zamordowanych strzałem w tył głowy w Katyniu.

Obecnie jestem studentką medycyny na Rutgers University. O historii naszego pomnika Katyń 1940 opowiedziałam na uczelni. Profesorowie i studenci z przerażeniem słuchali informacji o Katyniu, który jest dla Polaków symbolem zbrodniczej polityki systemu sowieckiego wobec narodu polskiego. Zbrodnia katyńska to skrytobójczy mord dokonany przez Sowietów na około 22 tysiącach Polaków”.

POMNIK KATYŃ 1940 JEST NIEZAGROŻONY

Karolina Kasprzak, wicekonsul w dziale prawnym Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku, w krótkim wystąpieniu podziękowała organizatorom oraz uczestnikom obchodów, „że wspólnie możemy oddać hołd ofiarom zbrodni katyńskiej, a także czcić pamięć o polskich bohaterach, którzy zostali zamordowani przez Rosjan”.

Pani konsul odczytała też list od konsula generalnego Adriana Kubickiego, w którym podkreślił, że haniebna zbrodnia katyńska zapisała się w naszej pamięci jako bolesna rana oraz że Katyń jest symbolem dbałości o pamięć o wymordowanej polskiej inteligencji oraz nieustępliwego dążenia do prawdy. Przypomniał też o innych polskich ofiarach.

Następnie radny Richard Boggiano przeczytał petycję, w której władze miasta Jersey City zapewniają, że pomnik Katyń 1940 pozostanie w miejscu, w którym stoi i nic mu już nie zagraża.

Bogusława Huang zaznaczyła, że Polonia pamięta o bohaterach. Dodała, że obecność na tych uroczystościach jest ważna, gdyż to pokazuje znaczenie tego pomnika oraz że pamięć historyczna trwa.

Michał Krzemień – członek honorowy KOPKiOH, który nie może chodzić, lecz porusza się na wózku, zafundował, jak zwykle, uczestnikom uroczystości przy pomniku pyszne kanapki. Dołożył do nich czekoladki.

Uroczystość zakończyło wspólne odśpiewanie pieśni religijno-patriotycznej „Boże, coś Polskę”.