Rok Jana Matejki na Zamku Królewskim w Warszawie

Dla upamiętnienia 185. rocznicy urodzin i 130. rocznicy śmierci Senat ogłosił 2023 r. rokiem Jana Matejki. Z tej okazji Zamek Królewski w Warszawie przygotował program wydarzeń upamiętniających wybitnego malarza, który wywarł wpływ na postrzeganie historii Rzeczypospolitej przez wiele pokoleń Polaków.

Senat Rzeczypospolitej Polskiej, doceniając twórczość tego artysty oraz jego działalność publiczną i patriotyczną, przyjął 16 listopada 2022 r. uchwałę ustanawiającą rok 2023 rokiem Jana Matejki.

„Jan Matejko konsekwentnie realizował misję artysty i prezentował postawę obywatelskiej służby narodowi. Jego celem było ukazanie w dziełach sztuki przyczyn upadku I Rzeczypospolitej oraz przypomnienie jej chlubnej przeszłości i dawnej potęgi. W ten sposób przekonywał Polaków żyjących pod zaborami o wartości ich kulturowego dziedzictwa i podtrzymywał dążenia do odzyskania niepodległości” – napisano w uchwale Senatu.

Z okazji roku Jana Matejki Zamek Królewski w Warszawie przygotował cykl wydarzeń kulturalnych.

11 stycznia w Sali Senatorskiej zamku odbędzie się debata „Myśleć Matejką”. Podczas niej naukowcy podejmą próbę odpowiedzi na pytania „Dlaczego patrzymy na historię oczyma Jana Matejki?” i „Jaki wpływ ma jego malarstwo na postrzeganie przez nas rzeczywistości historycznej i dzisiejszej?”

„Wiemy, jak wyglądali polscy królowie, wystarczy spojrzeć na polskie banknoty, nie mówiąc o szkolnych podręcznikach do historii. Podobnie jest z najważniejszymi wydarzeniami z historii Polski, jak choćby z naszymi wyobrażeniami hołdu pruskiego, sprzeciwu Tadeusza Rejtana, czy uchwalenia Konstytucji 3 maja. Nasza pamięć historyczna jest jak broszura utkana obrazami najważniejszych wydarzeń, których autorem jest Jan Matejko. To jego wizje wydarzeń historycznych oraz postaci na trwałe wryły się w zbiorową pamięć i tożsamość narodu polskiego” – czytamy na stronie Zamku Królewskiego.

W debacie „Myśleć Matejką” wezmą udział historycy, m.in. dr hab. Małgorzata Litwinowicz-Droździel (Uniwersytet Warszawski), dr hab. Agnieszka Rosales-Rodriguez (Uniwersytet Warszawski, Muzeum Narodowe w Warszawie), dr hab. Karol Sanojca (Uniwersytet Wrocławski). Po spotkaniu odbędzie się oprowadzenie po galerii malarstwa Matejki.

W zbiorach Zamku Królewskiego znajdują się cztery duże płótna historyczne Jana Matejki: „Stefan Batory pod Pskowem”, „Kazanie Skargi” „Rejtan. Upadek Polski”, „Konstytucja 3 maja 1791 r.” oraz cykl „Dzieje cywilizacji w Polsce”.

11 stycznia odbędzie się pokaz filmu omawiającego techniki malarskie i twórczość artysty związanego z Zamkiem Królewskim w Warszawie. Materiał przybliża najważniejsze fakty z życia Jana Matejki, jego warsztat malarski i artystyczne dokonania w kontekście epoki. Wiele uwagi poświęcono czterem wielkoformatowym obrazom znajdującym się w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie.

Zamek Królewski zapowiada także lekcje muzealne dla uczniów szkół podstawowych z cyklu „W pracowni Jana Matejki”. Poznają oni życie i twórczość Jana Matejki oraz prześledzą proces tworzenia dzieła od szkicu do jego ukończenia. Tematy oglądanych obrazów są pretekstem do rozmowy o rozbiorach, Konstytucji 3 maja i innych istotnych wydarzeniach z historii Polski. Dla uczniów starszych klas odbędą się lekcje muzealne „Jan Matejko maluje historię”.

W ramach działań edukacyjnych z okazji Roku Jana Matejki na zamku odbędzie się także konkurs plastyczny „Zamek w dziecięcej wyobraźni. Tu mówi Matejko” oraz kurs malarstwa i rysunku „Śladami mistrza Matejki” dla osób dorosłych.

W styczniu, w ramach obchodów 160. rocznicy wybuchu powstania styczniowego na Zamku Królewskim rozpocznie się wystawa „Miłość i obowiązek”.

„To wystawa wpisująca się w klasyczny wykład historii Polski, pokazujący to ważne i jednocześnie dramatyczne wydarzenie w dziejach naszego kraju. Z drugiej strony ekspozycja będzie wzbudzać silne emocje i akcentować patriotyzm ludzi, którzy zaangażowali się w niepodległościowy zryw i zbrojny opór przeciw rosyjskiemu zaborcy, losy poszczególnych bohaterów, ich rodzin, a także całego polskiego społeczeństwa w dramatycznej konfrontacji z caratem i zaborcami” – powiedział PAP dyrektor Zamku Królewskiego prof. Wojciech Fałkowski.

Zamek Królewski w Warszawie został całkowicie zniszczony w latach 1939-1944 przez niemieckich okupantów. Odbudowę zamku przeprowadzono w latach 1971–1984. W 1979 r. powołano instytucję kultury Zamek Królewski w Warszawie – Pomnik Historii i Kultury Narodowej, Od 2014 placówka funkcjonuje jako Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum.(PAP)

autor: Maciej Replewicz