USA: Izba Reprezentantów zagłosowała za odznaczeniem polskich dyplomatów ratujących Żydów podczas wojny

Izba Reprezentantów zagłosowała we wtorek za ustawą przyznającą Złoty Medal Kongresu 60 zagranicznym dyplomatom, którzy ratowali Żydów przed Holokaustem wydając im fałszywe wizy i paszporty. Wśród odznaczonych jest pięciu Polaków z tzw. Grupy Ładosia.

Izba przyjęła projekt ustawy przez aklamację, teraz trafi on do Senatu. Ustawa przyznaje Złoty Medal Kongresu – najwyższe cywilne odznaczenie w USA – 60 dyplomatom z 28 krajów, którzy angażowali się w ratowanie Żydów. Wśród nich jest pięciu Polaków: Aleksander Ładoś, Konstanty Rokicki, Stefan Ryniewicz, Juliusz Kuhl i Henryk Sławik.

Pierwsi czterej należeli do tzw. Grupy Ładosia – grupy polskich dyplomatów z Berna, którzy we współpracy ze środowiskami żydowskimi wystawiali fałszywe paszporty i poświadczenia obywatelstwa krajów latynoamerykańskich na nazwiska Żydów, zagrożonych Zagładą. Henryk Sławik był delegatem rządu RP na uchodźstwie, który w podobny sposób pomagał uciekać ludziom z Polski na Węgry, w tym Żydom, we współpracy m.in. z Józsefem Antallem. Wśród innych odznaczonych są m.in. szwedzki dyplomata Raoul Wallenberg, Japończyk Chiune Sugihara, który pomagał ratować Żydów na Litwie, a także grupa dyplomatów watykańskich i latynoamerykańskich, którzy współpracowali m.in. z grupą Ładosia.

„Ci dyplomaci użyli wszelkich dostępnych środków pomocy Żydom uciekającym przed prześladowaniami. Jednym z najpotężniejszych narzędzi, jakiego używali dyplomaci było wydawanie paszportów i wiz podróżnych wbrew instrukcjom rządów dyplomatów. Ten proces umożliwił uratowanie setek tysięcy rodzin żydowskich w Europie” – napisano w tekście ustawy.

Podczas debaty przed głosowaniem współautor projektu, Demokrata Ritchie Torres podkreślił, że uhonorowani dyplomaci „stali przed wyborem między konformizmem wobec nazistowskich okupantów a wiernością swoim sumieniom, ryzykując życiem i karierą”.

„Wybrali człowieczeństwo i stali się bohaterami” – dodał.

Po wejściu prawa w życie Złoty Medal Kongresu ma zostać uroczyście zaprezentowany przedstawicielom rodzin uhonorowanych, a potem ma być wystawiony w waszyngtońskim Muzeum Holokaustu.

Dyplomaci należący do grupy berneńskiej, pod kierownictwem Aleksandra Ładosia, działając w polskim poselstwie w Bernie we współpracy z działaczami organizacji żydowskich, ratowali Żydów w okupowanej Europie poprzez wystawianie im fałszywych paszportów państw Ameryki Łacińskiej. Paszporty te chroniły posiadaczy przed wywózką do niemieckich obozów zagłady. Ich właścicieli kierowano do obozów internowania, gdzie pewna część z nich doczekała końca wojny. Choć nie istnieją dokładne dane na temat liczby Żydów, którzy skorzystali z przeprowadzonej przez polską placówkę w Bernie operacji, całkowita liczba osób nią objętych szacowana jest na prawie 8 tysięcy.

Z Waszyngtonu Oskar Górzyński (PAP)

osk/wr/