„Wspólne śpiewanie (nie)zakazanych piosenek“ w Lodi, NJ

Janusz M. Szlechta

Każda osoba, która przybyła na koncert, otrzymała starannie wydany śpiewnik z tekstami piosenek i oczywiście została zaproszona do wspólnego śpiewania! W komunistycznej Polsce w większości były to pieśni zakazane, ale – na szczęście – już nie są i oby już nigdy nie były!

W śpiewniku są też nazwiska osób, które pracowały nad przygotowaniem koncertu oraz nazwiska wszystkich artystów i dzieci, które śpiewały w chórze.

KONCERT, KTÓRY ŁĄCZY POKOLENIA

Pomysłodawczynią i główną organizatorką tego koncertu jest Agnieszka Kasprzak, dyrektorka Polskiej Szkoły im. św. Stanisława Kostki w Wallington, NJ, która od lat marzyła o tym, aby muzyką i wspólnym śpiewem pokazać, jak mocno biją serca amerykańskiej Polonii, i że historia Polski jest wciąż dla niej żywa i ważna. Udało jej się to znakomicie! Otrzymała za to wiele braw i gratulacji. Nie ulega wątpliwości, że było to jedno z najlepiej zorganizowanych polonijnych wydarzeń muzycznych i edukacyjnych ostatnich lat.

Ze sceny, w wykonaniu chóru dziecięcego i solistów, wybrzmiały pieśni partyzanckie, powstańcze i legionowe – w sumie aż 19. Chór liczył 36 dzieci, z 10 polskich szkół w stanie New Jersey. Razem z dziećmi – ubranych na biało-czerwono – śpiewali też rodzice. Koncert rozpoczęła „Warszawianka“, która powstał pod wpływem wydarzeń powstania listopadowego:

Oto dziś dzień krwi i chwały,

oby dniem wskrzeszenia był!

W gwiazdę Francji Orzeł Biały

patrząc, lot swój w górę wzbił (…)

Wraz z chórem śpiewali: Julia Citkowski, Mariusz Nowak i Zuza Ducka, a dyrygowała Iwona Wesołowska. Kiedy chór i soliści skończyli śpiewać tę pieśń – zapadła cisza. I nagle zawyły syreny. Głośno, coraz głośniej… Ostrzegały przed nadchodzącym niebezpieczeństwem. Odżyły opowieści i stare filmy o zagrożonej Warszawie. I wtedy, z mikrofonem w ręku, stanęła na scenie Agnieszka Kasprzak.

„Serdecznie witam wszystkich, już po raz drugi, na ‚Wspólnym śpiewaniu (nie)zakazanych piosenek‘ – koncercie, który jest wyrazem pamięci i wdzięczności dla naszych werteranów, niezależnie od tego, w których latach i na których frontach walczyli – powiedziała. – Dziękujemy za ich postawę, za odwagę i poświęcenie. A chcemy podziękować im naszym wspólnym śpiewaniem. Pragnę jeszcze powiedzieć, że te piękne kotyliony, które dzisiaj mamy, zostały zrobione przez dzieci i ich nauczycieli z Zespołu Szkół Specjalnych w Skoczowie w Polsce. Bardzo za nie dziękujemy, bo ich wykonanie kosztowało wiele pracy i zaangażowania“.

Na dużym ekranie na ścianie został wyświetlony filmik, dzięki któremu widzowie mieli krótkie spotkanie z uczniami i nauczycielami ze Skoczowa.

Potem Agnieszka Kasprzak przedstawiła gości honorowych tego specjalnego koncertu. A byli wśród nich: Helena Knapczyk – sybiraczka, naczelna prezeska Korpusu Pomocniczego Pań przy SWAP (na USA i Kanadę), Stanisława Dorr-Dorynek – sybiraczka, Emilia Misiura – sybiraczka, Fryderyk Dammont – sybirak i weteran II wojny światowej, wicekonsul Krzysztof Płaski z Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku, prof. Robert Schwartz – konsul honorowy RP w New Jersey, biskup Manuel Cruz, Edmund Janniger – wicedyrektor biura marszałka-seniora Sejmu RP Antoniego Macierewicza, Tadeusz Antoniak – komendant naczelny Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce,  Grzegorz Tymiński – prezes  Stowarzyszenia Pamięć, Melisa Dabal – burmistrz miasta Wallington, Dorota Andraka – prezes Centrali Polskich Szkół Dokształcających w Ameryce, Anna Tracz – prezes CPSD na NJ i Pensylwanię, Maria Paździor-Marchwiński – wiceprezes CPSD oraz Jadwiga Kopala – Marszałek Parady Pułaskiego 2020/2021.

WAŻNE LISTY DO ORGANIZATORÓW I UCZESTNIKÓW KONCERTU

Konsul Krzysztof Płaski pogratulował pani Agnieszce, nauczycielom, rodzicom i uczniom zorganizowania koncertu. A potem przeczytał dwa listy skierowane do organizatorów oraz uczestników: ministra edukacji i nauki Przemysława Czarnka oraz pierwszej damy RP Agaty Kornhauser-Dudy.

Minister Czarnek napisał m.in.: „Drogie Dzieci, Droga Młodzieży, dziękuję Wam za naukę, zaangażowanie i chęć działania na rzecz Polski i Ameryki. Niech Polska będzie zawsze obecna w Waszych sercach. Miłością do Polski i przywiązaniem do polskiej kultury i historii dzielcie się również ze swoimi amerykańskimi rówieśnikami.

Szanowni Państwo Nauczyciele i Wychowawcy, zawód, którego podstawy stworzyła Komisja Edukacji Narodowej, nadal pozostają szczególną misją społeczną. To od jej wzorowego wypełniania tak często zależą losy uczniów, a zwłaszcza ich dojrzałe, świadome oraz pełne wrażliwości obywatelskie postawy. Z całego serca dziękuję Państwu za to, że współczesny polski nauczyciel w Ameryce wciąż uosabia ideały wskazane przez Komisję dwa i pół wieku temu“.

Agata Kornhauser-Duda napisała m.in.: „Pieśni patriotyczne są mostem między pokoleniami. Stanowią kod kulturowy zrozumiały dla każdego Polaka. To budujące, że przyłączają się Państwo do śpiewania tych samych piosenek, które niegdyś żyły w sercach i na ustach wielu Polek i Polaków. Autorytety amerykańskiej Polonii, waleczni żołnierze tacy, jak Teofil Starzyński, Antoni Chrościelewski, Wincenty Knapczyk czy Bolesław Biega, pomimo różnych biografii te same pieśni nucili, gdy stawali do walki o wolność każdego z nas“.

WYŚPIEWANA HISTORIA

Prowadząca koncert Agnieszka Kasprzak przypomniała, że 1 września 1939 roku Niemcy napadły na Polskę. Rozpoczęła się II wojna światowa. Na ekranach pojawił się film, w którym usłyszeliśmy odezwę ówczesnego prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego do mieszkańców stolicy, zagrzewającą do walki i dającej nadzieję na pokonanie niemieckiego agresora. Odezwę odczytali byli powstańcy warszawscy.

Po chwili stanął na scenie przed mikrofonem Wojciech Bonarowski i z chórem zaśpiewał utwór „Szara piechota“. Potem chór zaśpiewał „My, Pierwsza Brygada“. Ta pieśń wojskowa powstała pod koniec I wojny światowej. Była to ulubiona pieśń marszałka Józefa Piłsudskiego, często nucił ją podczas spotkań z żołnierzami Legionów Polskich.

Na scenie zmieniali się soliści, ale chór dziecięcy stał i śpiewał, a dyrygowała Iwona Wesołowska. I popłynęły kolejne pieśni: „Hymn Sybiraków”, „Pieśń o Katyniu”, „Warszawo ma” (śpiewała Zuza Ducka), „Wołyń 1943 (w wykonaniu Magdaleny Cebeńko), „Czerwone maki na Monte Cassino” (Wojciech Bonarowski).

Agnieszka Kasprzak zapowiedziała, że piosenkę, która powstała w czasie powstania warszawskiego, wykona Mariusz Nowak. „Za chwilę usłyszymy piosenkę ‚Sanitariuszka Małgorzatka‘, którą skomponował podporucznik Jan Markowski ps. Krzysztof dla sanitariuszki pułku Baszta Janiny Załęskiej ps. Małgorzata‘w podziękowaniu za udzieloną opiekę w szpitalu polowym. Słowa napisał Mirosław Jezierski ps. Karnisz”.

Cała piosenka jest poruszająca, ale refren przede wszystkim:

Sanitariuszka Małgorzatka

to najpiękniejsza jaką znam,

na pierwszej linii do ostatka

wiosenny uśmiech niesie nam.

A gdy nadarzy ci się gratka,

że cię postrzelą w prawy but!

To cię opatrzy Małgorzatka,

Słodsza niż przydziałowy miód.

Potem usłyszeliśmy kolejne piosenki: „O chłopakach z AK”, „Deszcz, jesienny deszcz”, „Po partyzancie dziewczyna płacze”, „Niezwyciężeni”. Poruszyły serca publiczności, dlatego wiele osób śpiewało z chórem i solistami. Utwory te były wzbogacane opowieściami o różnych wydarzeniach, które niosła rodakom wojna. A dzięki filmom, które były wyświetlane między poszczególnymi utworami, widzowie mogli spotkać się z powstańcami warszawskimi i zesłańcami syberyjskimi, którzy opowiadali o swoich trudnych wojennych losach.

ZRÓBCIE WSZYSTKO, ABY JUŻ NIGDY NIE BYŁO WOJNY!

W foyer audytorium miała miejsce wystawa fotografii ze zbiorów sybiraczki Heleny Knapczyk i sybiraka Fryderyka Dammonta.

Kiedy wybrzmiały niemal wszystkie pieśni, pAgnieszka Kasprzak podziękowała serdecznie dzieciom śpiewającym w chórze, solistom, nauczycielkom za przygotowanie dzieci do koncertu i wszystkim osobom, dzięki którym ten koncert się wydarzył.

„I tak zakończyła się nasza opowieść o tragicznej historii polskiego narodu. O tych, co zginęli i o tych, co przeżyli – powiedziała Agnieszka Kasprzak po tym, jak chór i soliści zaśpiewali hymn walczącej Warszawy „Warszawskie dzieci“. – I w tym wszystkim my, którzy horror wojny znamy tylko z opowiadań. Ale jesteśmy tu, aby pokazać, że pamiętamy, bo przecież mocno bije serce amerykańskiej Polonii, dla której historia Polski jest wciąż żywa i ważna. Chciałabym w tym miejscu zwrócić się do obecnej wśród nas młodzieży. To wy, drodzy młodzi przyjaciele, za chwilę będziecie budować Amerykę. To od waszych decyzji będzie zależeć, w jakim świecie będziemy żyć. Proszę Was, pamiętajcie, że bez korzeni nie ma skrzydeł. Historia, kultura, tradycja – całe to dziedzictwo, któremu na imię ‚Polska‘ czyni was ludźmi silnymi, którzy będą budować silną Amerykę. Pamiętajcie jaka krew w was płynie: krew ludzi odważnych, honorowych, wiernych wartościom i gotowych do poświęceń. Macie z kogo brać przykład. I proszę was, zróbcie wszystko co możecie, aby nie było już więcej wojny!“ – zaapelowała pani Agnieszka.

Na zakończenie chór i soliści zaśpiewali „Serce w plecaku“. Śpiewali wraz nimi wszyscy widzowie, na stojąco. Jest to piosenka wojskowa, którą napisał Michał Zieliński w roku 1933. Szczególną popularnością cieszyła się w oddziałach partyzanckich w czasie II wojny światowej. Śpiewana była przez Polaków na wszystkich frontach, bo dodawała żołnierzom otuchy i dawała nadzieję na powrót do rodzinnego domu.

DO ZOBACZENIA ZA ROK

Był to koncert wspaniale zorganizowany, poruszający serca i wyciskający łzy. Jest znakomitym przykładem na to, że jak Polonia chce, to naprawdę potrafi, musi tylko dać sobie szansę. Takich wydarzeń chciałoby się więcej i Agnieszka Kasprzak zapowiedziała, że w 2024 roku zorganizuje koncert po raz trzeci.

„Lubię śpiewać. Wiele lat grałem i śpiewałem w zespole Vox Verona, a teraz gram w rockowej kapeli  – powiedział po koncercie Mariusz Nowak. – Dostałem propozycję od pani dyrektor, abym zaśpiewał podczas koncertu i zgodziłem się. Było to wspaniałe wydarzenie. Cieszę się, że wystąpiłem. Jeśli będzie taka potrzeba, to w przyszłym roku też chętnie wystąpię na scenie i zaśpiewam“

„Śpiewałam (nie)zakazane piosenki w ubiegłym roku, zaśpiewałam i teraz, bo bardzo lubię brać udział w świetnie zorganizowanych, profesjonalnych wydarzeniach – stwierdziła Zuza Ducka. – Cieszę się, że miałam okazję wystąpić ze znakomitymi profesjonalistami. Mamy wielkie szczęście, że są wśród nas takie osoby, jak pani Agnieszka Kasprzak, która niemal samodzielnie zorganizowała wydarzenie na takim poziomie, z fantastycznymi dzieciakami i znakomitą orkiestrą. Będziemy pracować nad tym, aby w przyszłym roku ten poziom był jeszcze wyższy. Mam nadzieję, że ten koncert będzie stałym elementem w kalendarzu Polonii“.

Wydarzenie zorganizowano dzięki wsparciu Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz dzięki sponsorom: Polsko-Słowiańskiej Federalnej Unii Kredytowej, Stowarzyszeniu Weteranów Armii Polskiej w Ameryce, Felician University, ES Wood Craft Inc, Jarecki Electric Corp., Smith – Sondy Asphalt Construction Company, Dompak Corporation, Lesko Services Inc., Remax 100 Agata Kowalczyk, Stowarzyszeniu Wspólnota Polska oraz Classic Travel i Wallington Pulaski Memorial Association Patronat honorowy nad koncertem objęli: Konsulat Generalny RP w Nowym Jorku i SWAP. Sponsorzy medialni: Nowy Dziennik, Kurier Plus, tygodnik PLUS, Biały Orzeł, DSNY Foundation i Radio Rampa.

W chórze śpiewali uczniowie z 10 polskich szkół w stanie New Jersey. Ich nazwiska można znaleźć w śpiewniku przygotowanym na koncert. Chór przygotowała i prowadziła podczas koncertu Iwona Wesołowska. Jako soliści wystąpili śpiewacy: Zuza Ducka, Wojciech Bonarowski, Julia Citkowski, Magdalena Cebeńko i Mariusz Nowak. A śpiewakom towarzyszył zespół w składzie: Samuel Hontz – trąbka, Anna Góral – flet, John Brzezinski – perkusja, oraz Marcin Boksz – fortepian; Barbara Łaksa – skrzypce i Robert Bury – gitara basowa.

O nagłośnienie zadbał Karol Rainko, a o oprawę techniczną Sławomir Łyżwa.