Wystawa poświęcona rodzinie Ulmów w polskim konsulacie

Wystawa pozwala spojrzeć na rodzinę Ulmów i przedstawia ich historię, która kończy się dramatycznie 24 marca 1944 r., kiedy do gospodarstwa Ulmów w polskiej wsi Markowa wkraczają funkcjonariusze pod wodzą komendanta niemieckiej żandarmerii w Łańcucie Elierta Diekena. Mordują oni Żydów ukrywanych przez Ulmów, a następnie również rodzinę: Józefa i Wiktorię w zaawansowanej ciąży, a także dzieci: Stasię, Basię, Franka, Władzia, Antosia i Marysię.

Ulmowie zostali pośmiertnie uhonorowani tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, a 10 września 2023 r. we wsi Markowa w Polsce zaplanowana jest beatyfikacja – uznanie za błogosławionych przez Kościół katolicki w uznaniu ich niezwykłego poświęcenia.

„Pomoc Żydom była karana śmiercią. Rodzina Ulmów była świadoma, że udzielając pomocy ryzykuje życie. Ta groźba nie powstrzymała jednak Józefa i Wiktorii Ulmów przed udzieleniem pomocy swoim sąsiadom. Wystawa, którą inaugurujemy dziś w konsulacie, upamiętnia tragedię ofiar Holokaustu oraz bohaterstwo rodziny, która ryzykowała swoje życie, aby pomagać innym. Historia Wiktorii i Józefa Ulmów nie może zostać zapomniana” – powiedział konsul generalny RP Adrian Kubicki.

Wystawa jest eksponowana przy budynku Konsulatu Generalnego RP w Nowym Jorku, na skrzyżowaniu Madison Avenue i 37th Street, we współpracy z Instytutem Kultury Polskiej w Nowym Jorku. Została przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej, oddział w Rzeszowie i Komitet Prezydenta RP Obchodów Beatyfikacji Rodziny Ulmów z dystrybucją międzynarodową przez Polską Fundację Narodową.

***

W Polsce odbywają się wydarzenia poprzedzające beatyfikację rodziny Ulmów. Objął je patronatem honorowym prezydent Andrzej Duda. W celu koordynacji tych działań oraz upowszechnienia wiedzy o dziedzictwie rodziny Ulmów, jak również o wszystkich Polakach ratujących osoby narodowości żydowskiej pod okupacją niemiecką w czasie II wojny światowej prezydent powołał międzyinstytucjonalny Komitet ds. Obchodów Towarzyszących Beatyfikacji Rodziny Ulmów. Jego działalność została zainaugurowana 24 marca w Markowej podczas Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką, a inauguracyjne posiedzenie odbyło się 30 marca w Belwederze.

Proces beatyfikacyjny rodziny Ulmów trwał w sumie 20 lat. Rozpoczął się 17 września 2003 r. W czasie etapu diecezjalnego zostało przesłuchanych 11 świadków. W większości byli to bliscy krewni Józefa i Wiktorii Ulmów, z których do dzisiaj żyją dwie osoby. W lipcu 2020 r. ukończono prace nad liczącą 500 stron Positio o męczeństwie rodziny Ulmów.

Positio to opracowanie naukowe, którego celem w przypadku Ulmów było udowodnienie, że ponieśli oni śmierć męczeńską za wiarę w Chrystusa. Jej najważniejszą część stanowią trzy aspekty konstytutywne teologii męczeństwa; tzn.: aspekt materialny (w jaki sposób umarł sługa Boży), aspekt formalny ex victimae (motywy ofiary – czym kierowali się Józef i Wiktoria, przyjmując pod dach swojego domu ośmioro Żydów) oraz aspekt formalny ex persecutoris (motywy prześladowcy – dlaczego pozbawili życia rodzinę Ulmów).

Papież Franciszek 17 grudnia 2022 r. podjął decyzję o beatyfikacji rodziny Ulmów, która została zabita przez Niemców za ukrywanie żydowskich rodzin 24 marca 1944 r. Wiktoria i Józef Ulmowie zostali uhonorowani w 1995 r. przez Instytut Yad Vashem pośmiertnie tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata, a w 2010 r. przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 2016 r. otwarto w Markowej Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów, a od 2018 roku na wniosek prezydenta RP Andrzeja Dudy obchodzony jest ustawiony przez Sejm i Senat RP Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką.

AK (PAP)