Obchody wrześniowych rocznic w Jersey City 

Wojtek Maślanka

Okolicznościowe przemowy, hymny narodowe – polski i amerykański – patriotyczny program artystyczny oraz historyczne odczyty i pieśni znalazły się w programie uroczystości upamiętniającej tragiczne wrześniowe rocznice związane z Polską i Stanami Zjednoczonymi. Odbyła się ona w niedzielę, 15 września, przy pomniku Katyń 1940 w Jersey City, NJ.  

Delegacje biorące udział w ceremonii złożyły również wieńce i kwiaty pod monumentem. Minutą ciszy uczczono pamięć bohaterów, którzy oddali życie w obronie naszej ojczyzny, a także fundatorów pomnika Katyń 1940, jego twórcy mistrza Andrzeja Pityńskiego oraz zagorzałych obrońców walczących w 2018 roku o jego pozostawienie na Exchange Place w Jersey City – radnego tego miasta Michaela Yuna i polonijnego działacza Janusza Sporka.  

Wśród uczestników uroczystości była Polonia reprezentująca różne stany (Nowy Jork, Pensylwanię, Connecticut, Massachusetts oraz oczywiście New Jersey), sybirak Fryderyk Dammont, weterani ze SWAP z komendantem głównym Tadeuszem Antoniakiem na czele, Stowarzyszenie Pamięć, Liga Morska, Grażyna Michalska i Andrzej Burghardt z KPA, przedstawiciele Rodzin Katyńskich, reprezentanci organizacji Wolność i Solidarność, Jadwiga Kopala z Komitetu Głównego Parady Pułaskiego, prezes Komitetu Pamięci Zbrodni Katyńskich Krzysztof Nowak, przedstawicielka PSFCU Izabela Zuska, prezes terenowa Centrali Polskich Szkół Dokształcających Anna Tracz oraz nauczyciele i uczniowie z kilku placówek oświatowych (Polskiej Szkoły im. św. Stanisława Kostki w Wallington, NJ, Polskiej Szkoły św. Michała w Lyndhurst, NJ, Akademii Młodej Polonii w Clifton, NJ, Polskiej Szkoły Dokształcającej im. Marii Skłodowskiej-Curie w Irvington, NJ, Polskiej Szkoły Dokształcającej im. Aleksandra Janty-Połczyńskiego w Lakewood, NJ, Akademii Języka Polskiego w Manchester, NJ, Polskiej Szkoły Dokształcającej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Jersey City, NJ, a także Polskiej Szkoły Dokształcającej przy parafii św.św. Cyryla i Metodego na Greenpoincie, NY).  

Obecni byli też księża z polonijnych parafii, motocykliści z klubu Husaria RC oraz liczna reprezentacja Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych organizującego te obchody. Wśród gości specjalnych była wicekonsul Justyna Gollob-Park, radny Jersey City Richard Boggiano wraz z przedstawicielką swojego biura Pam Andes oraz były gubernator New Jersey James McGreevey. Pojawił się również polski biegacz ekstremalny Tomasz Sobania, który 15 września rozpoczął w Central Parku na Manhattanie „Bieg przez USA”, a będąc w Jersey City chciał oddać hołd polskim bohaterom wojennym. 

ROCZNICOWE OBCHODY 

Uroczystość prowadziła prezes Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych Bogusława Huang wraz z Elżbietą Sługocką, córką sybiraka Stanisława Sługockiego. Ceremonia rozpoczęła się od odśpiewania hymnów narodowych. Wykonała je schola Hosanna z parafii św. Kantego w Clifton, NJ pod przewodnictwem siostry Ewy. Następnie główna organizatorka rocznicowych obchodów wyjaśniła cel uroczystości i przypomniała znaczące fakty z historii.  

„Zgromadziliśmy się tutaj prowadzeni potrzebą serca aby złożyć hołd pamięci tym, którzy ofiarowali swoje życie na ołtarzu ojczyzny, w obronie najświętszych wartości” – podkreśliła Bogusława Huang. Przy tej okazji powróciła pamięcią do wojennych losów Polski.

„Pierwszy dzień września 1939 roku rozpoczął tragiczny epizod w historii Polski. Niemcy hitlerowskie napadły na Polskę, na terenie której rozpoczęła się druga wojna światowa” – przypomniała zebranym prezes Komitetu Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych. Nie zapomniała też o rosyjskiej inwazji na nasz kraj.

„Kiedy armia polska zmagała się z przemocą niemieckiego wroga, wojska sowieckie wkroczyły na terytorium Polski. To był nóż zdradziecko wbity w plecy naszej ojczyźnie, wbrew wszelkim obowiązującym prawom i zasadom moralnym” – kontynuowała prowadząca uroczystość.  

Nawiązała też do ataków na WTC, bowiem na cokole pomnika Katyń 1940 znajduje się także płaskorzeźba „Matki Boskiej Manhattańskiej” dłuta mistrza Andrzeja Pityńskiego, upamiętniająca ofiary tego terrorystycznego aktu.

„17 września w 1939 roku wbito przysłowiowy bagnet w plecy narodu polskiego, a 11 września 2001 roku wbito terrorystyczny bagnet dla wolności Ameryki Północnej Stanów Zjednoczonych”  - zaznaczyła Bogusława Huang. Po jej przemowie odbył się Apel Poległych, który odczytała Elżbieta Sługocka. Z kolei specjalną modlitwę odmówił ks. kanonik Józef Urban, proboszcz parafii św. Antoniego w Jersey City.  

Następnie głos zabrała wicekonsul Justyna Gollob-Park, która odczytała list przesłany przez konsula generalnego Mateusza Sakowicza. Dyplomata zwrócił w nim uwagę na znaczenie rocznicowych obchodów mających na celu uczczenie pamięci „tych, którzy oddali życie w obronie wolności i prawdy”. Wspomniał o niemieckiej i sowieckiej agresji na Polskę, o atakach na WTC, a także o historycznym i symbolicznym znaczeniu pomnika Katyń 1940. Wyraził również wdzięczność Polonii amerykańskiej za pielęgnowanie pamięci o tych, którzy polegli w imię wolności i bezpieczeństwa.

„Dzięki waszej determinacji duch patriotyzmu żyje, a świadectwo prawdy jest przekazywane kolejnym pokoleniom” – napisał w liście konsul generalny.  

Głos zabrał także radny Richard Boggiano, który przypomniał walkę, jaką wraz z radnym Michaelem Yunem oraz Komitetem Ochrony Pomnika Katyńskiego i Obiektów Historycznych stoczył z burmistrzem Jersey City Stevenem Fulopem, celem pozostawienia na Exchange Place monumentu upamiętniającego zbrodnię katyńską. Z kolei jego asystentka Pam Andes odczytała specjalną proklamację uchwaloną z okazji rocznicowych uroczystości przez Radę Miasta Jersey City i podpisaną przez wspomnianego burmistrza. 

Krótkie przemówienie wygłosił również James McGreevey były gubernator New Jersey (w latach 2002-2004) ubiegający się obecnie o stanowisko burmistrza Jersey City. Wspomniał w nim zarówno o ludobójstwie dokonanym na prawie 22 tys. polskich obywateli, a także o znaczeniu Polaków w walce o wolność i demokrację. W tym kontekście wspomniał także o gen. Kazimierzu Pułaskim, który przyczynił się w sposób szczególny w walce o wolność Ameryki, a także ocalił życie George’a Washingtona.

„Dziękuję wam za tę uroczystość, za polskiego ducha, za wsparcie demokracji. Walka o nią nigdy się nie kończy” – podkreślił polityk.

„Ten pomnik jest naszym wspólnym monumentem” – dodał na zakończenie James McGreevey.  

Do zebranych przemówił również Tadeusz Antoniak. Naczelny komendant SWAP, przedstawił zebranym sybiraka Fryderyka Dammonta, który także był żołnierzem 2. Korpusu Polskiego.

„Dzisiaj oddajemy tutaj cześć dla tych, którzy realnie rzucali na stos swój życia los. Walczyli o wolną i niepodległą Polskę” – podkreślił Tadeusz Antoniak dodając, że takim przykładem jest właśnie pan Fryderyk. Wspomniał też o obecnych zagrożeniach jakie wiszą nad Polską. 

W trakcie uroczystości do pomnika z biało-czerwoną flagą i orzełkiem na piersi dobiegł Tomasz Sobania, którego pierwszy etap biegu przez całe Stany Zjednoczone obejmował Jersey City. Będąc w tym mieście chciał oddać hołd bohaterom drugiej wojny światowej, a w szczególności ofiarom zbrodni katyńskiej. Przy okazji poinformował wszystkich o celu swojej sportowej akcji.

„Dzisiaj odbył się start, a za 140 dni będzie meta – podkreślił biegacz. – Polska ma piękną historię i wiele powodów do dumy. Mam nadzieję, że przyczynię się trochę do tego, żeby Amerykanie dowiedzieli się o tym co znaczą i potrafią Polacy” – zaznaczył Tomasz Sobania. Uczestnicy rocznicowej ceremonii nagrodzili go gromkimi brawami, a  prowadząca uroczystość życzyła mu szczęśliwego dotarcia do mety. 

Obchody przy pomniku Katyń 1940 uświetniła część artystyczna, przygotowana przez uczniów Polskiej Szkoły im. św. Stanisława Kostki w Wallington pod dyrekcją Agnieszki Kasprzak, scholi Hosanna z parafii św. Kantego w Clifton, NJ, pod przewodnictwem siostry Ewy, a także nauczycieli i absolwentów Polskiej Szkoły Dokształcającej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Jersey City pod dyrekcją Bogusławy Huang.  

Po zakończeniu występów przedstawiciele różnych organizacji i instytucji złożyli wieńce oraz kwiaty pod pomnikiem Katyń 1940. Uroczystość, krótką modlitwą i błogosławieństwem zakończyło kilku kapłanów: ks. Bogumił Chruściel, ks. Tomasz Koszałka i ks. kanonik Józef Urban. Chóralnie odśpiewano także pieśń „Boże, coś Polskę”. 

BIEG DOOKOŁA AMERYKI 

Tomasz Sobania w swoją podróż wyruszył z Central Parku i był bardzo zadowolony z pierwszego etapu biegu. „Jestem zachwycony tym jak zostałem przyjęty, oraz liczbą ludzi, którzy przyszli na inaugurację mojego startu. To był coś fantastycznego” – podkreślił biegacz w rozmowie z „Nowym Dziennikiem”. Dodał, że był także pod wrażeniem działań funkcjonariuszy NYPD zabezpieczających jego trasę na Manhattanie. „Moje przeżycia z biegu z polską flagą i w eskorcie policji pozostaną ze mną do końca życia” – stwierdził Tomasz Sobania. Zaznaczył, że niezwykle ważna dla niego była reakcja nowojorczyków, którzy dostarczyli mu ogromnej motywacji.

„Ludzie reagowali bardzo pozytywnie i dopingowali mnie. To jest dla mnie coś wspaniałego bo właśnie o to mi chodzi, żeby Amerykanie zwracali uwagę na mój bieg i jego cel. Przy okazji dziękuję bardzo tym, którzy wsparli zbiórkę funduszy na moją akcję poprzez stronę www.runaccrossusa.org. Niesamowicie się także cieszę, że mogłem pojawić się przy pomniku Katyń 1940 i podczas mojego biegu oddać hołd ofiarom wojny” – dodał nasz rozmówca. 

Tomasz Sobania, nazywany także polskim Forrestem Gumpem przez 140 dni swojej podróży od wschodniego do zachodniego wybrzeża Stanów Zjednoczonych zamierza przebiec 3300 mil (5310 km) i poprzez Waszyngton, Chicago oraz oraz słynną Route 66 dotrzeć do Los Angeles. W jej trakcie będzie promował Polskę oraz prowadził zbiórkę na rzecz kampanii społecznej „Możesz Więcej niż myślisz”, o której więcej informacji można znaleźć na stornie www.runaccrossusa.org. 

W trakcie uroczystości rocznicowej przy pomniku Katyń 1940 został także przedstawiony pomysłodawca innej akcji promocyjnej. Był nim Maximillian Williams, absolwent Polskiej Szkoły Dokształcającej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Jersey City, który organizuje rajd rowerowy pod hasłem „Orzeł”. W jego trakcie zamierza promować obiekty historyczne w Jersey City, m.in. pomnik Katyń 1940 oraz kościół św. Antoniego w Jersey City, który jest najstarszą polską parafią w New Jersey i zarazem świątynią wpisaną na listę amerykańskich zabytków. Maximillian Williams, krótko opowiedział o swoim pomyśle, a Bogusława Huang zaapelowała o finansowe wsparcie tej szczytnej akcji.