Godne upamiętnienie gen. Tadeusza Kościuszki

Siedmioelementowy memoriał złożony z odlanych z brązu tablic upamiętni gen. Tadeusza Kościuszkę. Projekt Fundacji Dobra Polska Szkoła zostanie zainstalowany na głównym pylonie mostu noszącego imię bohatera dwóch narodów i łączącego Queens (Maspeth) z Brooklynem (Greenpointem). Udało się go zrealizować dzięki finansowemu wsparciu Fundacji „Będziem Polakami”, biura premiera Mateusza Morawieckiego oraz gubernator stanu Nowy Jork Kathy Hochul.    

To będzie jedna z ważniejszych uroczystości wpisujących się w obchody Miesiąca Dziedzictwa Polskiego w USA, ale także Polonijny Dzień Dwujęzyczności, nomem omen zainicjowany i proklamowany przez Fundację Dobra Polska Szkoła. Odsłonięcie memoriału dedykowanego bohaterowi dwóch narodów – polskiego i amerykańskiego – zaplanowane jest na sobotę, 15 października, i rozpocznie się o godz. 10 rano. Ceremonia będzie miała miejsce przy głównym pylonie (filarze) mostu, znajdującym bliżej nabrzeża Maspeth oraz przy ścieżce dla pieszych i rowerzystów. Jest to miejsce doskonale widoczne nie tyko ze wspomnianej kładki spacerowej, ale także z okien samochodów przejeżdżających mostem Kościuszki.

HISTORYCZNY MEMORIAŁ

Projekt upamiętniający gen. Tadeusza Kościuszkę składa się z siedmiu tablic. Prócz portretu patrona najnowocześniejszego obecnie mostu w Nowym Jorku, jego nazwiska z datami narodzin i śmierci, a także godła polskiego i amerykańskiego zawiera on trzy duże tablice z bardzo ważnymi historyczne wiadomościami dotyczącymi działalności gen. Kościuszki. To one w przyszłości będą dla osób spacerujących kładką widokową i przyglądających się memoriałowi źródłem informacji na temat zasług polsko-amerykańskiego bohatera.

Lewa tablica, prócz wiadomości tekstowej, przedstawia grafikę pokazującą fragment bitwy pod Saratogą, natomiast prawa – Akademię Wojskową w West Point. Środkowa i zarazem największa tablica zawiera informacje na temat tego, kim był gen. Tadeusz Kościuszko i w jaki sposób przyczynił się do zwycięstwa Amerykanów w bitwie pod Saratogą oraz zdobycia niepodległości przez Stany Zjednoczone. Mowa jest także o jego tolerancji i zasługach w obronie praw rdzennych Amerykanów, a także o wykupieniu i uwolnieniu niewolników oraz przekazaniu na ich edukację jego wojennego wynagrodzenia.

Autorem tekstu znajdującego się na tej tablicy jest Alex Storożyński, autor książki i filmu poświęconego Tadeuszowi Kościuszce. Tablice zostały wykonane w polskiej odlewni Brązart w Pleszewie, a ich twórcą jest artysta rzeźbiarz Grzegorz Godawa.

GENEZA UPAMIĘTNIENIA

Pomysł postawienia pamiątkowych tablic poświęconych gen. Tadeuszowi Kościuszce sięga czasu budowy nowego mostu noszącego jego imię. Wtedy też na tzw. roboczych spotkaniach organizowanych przez przedstawicieli stanowego Departamentu Transportu oraz władz miejskich wiele polonijnych organizacji i działaczy prześcigało się w różnych pomysłach dotyczących dodatkowego upamiętniania bohatera dwóch narodów. Było wiele różnych koncepcji. Chciano robić murale, pomniki, parki, tablice informacyjne, a nawet płytki umieszczone w chodniku z wiadomościami o Kościuszce. Właściwie poza popiersiem Tadeusza Kościuszki, znajdującym się obok mostu przy skrzyżowaniu Meeker Avenue i Apollo Street, niewiele dotąd zrealizowano, a nawet dopuszczono do tego, że park pod mostem został przez North Brooklyn Parks Alliance nazwany jako „Under the K-Bridge Park”, przez co nawiązano do określenia, jakim początkowo chciano zastąpić pełną nazwę mostu „Kosciuszko Bridge”. Wówczas dzięki akcji zainicjowanej przez „Nowy Dziennik” oraz dr. inż. Tadeusza Alberskiego udało się zapobiec tej transformacji. Wtedy również podczas różnych dyskusji padały kolejne propozycje dodatkowego uhonorowania gen. Tadeusza Kościuszki.

„Niestety niewiele z tego zrealizowano. Konkrety pojawiły się dopiero w momencie rozmowy z Andrzejem Cierkoszem, który zaproponował zrobienie tablicy pamiątkowej. Stwierdziłem, że to świetny pomysł, i od razu zapytałem go, kto to zrealizuje. Odpowiedział mi, że on wraz z Fundacją Dobra Polska Szkoła. I muszę podkreślić, że podchodzę teraz do niego z wielkim podziwem, ponieważ zmobilizował się, zdobył odpowiednie fundusze i dopiął swego” – opowiada dr inż. Tadeusz Alberski, były koordynator budowy mostu Kościuszki ze strony biura głównego stanowego Departamentu Transportu w Albany. Oczywiście polski inżynier również dołożył do tego swoją cegiełkę i wsparł pomysłodawcę pamiątkowych tablic swoim doświadczeniem, kontaktami i koordynacją spraw formalnych w stanowym Departamencie Transportu.

„Zrobiłem rozeznanie w New York State Department of Transportation, gdzie takie tablice możemy zawiesić. Za czasów gubernatora Andrew Cuomo zamontowanie ich na głównym pylonie było niemożliwe ze względów bezpieczeństwa. Jednak obecna administracja nie miała nic przeciwko takiemu rozwiązaniu. Nawet wyznaczono odpowiednie osoby, które miały pomóc w doprowadzeniu sprawy do finału, czyli zawieszenia i odsłonięcia tablic” – wyjaśnia dr inż. Tadeusz Alberski.

Podobnie początki upamiętnienia bohatera obojga narodów wspomina Andrzej Cierkosz, prezes Fundacji Dobra Polska Szkoła. Dodaje, że idea ta powstała w czasie walki o utrzymanie nazwy „Kosciuszko Bridge”. Wtedy nie było jeszcze wiadomo, gdzie takie tablice będzie można zainstalować.

„Dopiero po otwarciu drugiej części mostu wiedziałem, że tak naprawdę tylko jedno miejsce się do tego nadaje. Jest nim główny pylon” – wyjaśnia pomysłodawca tablic pamiątkowych. Dodaje, że zawsze istnieją takie miejsca, które naturalnie przyciągają wzrok artystów i ludzi z wyobraźnią, którzy od razu zauważają ich potencjał w zwracaniu uwagi i łapaniu zainteresowania innych.

„Dowodem tego, że na moście Kościuszki jest nim główny filar, było prawie natychmiastowe pojawienie się tam graffiti, niestety bardzo obrzydliwego” – podkreśla Andrzej Cierkosz. Zwraca też uwagę, że niewykorzystane tego miejsca, które nie tylko jest doskonale zlokalizowane, ale także oglądane codziennie przez dziesiątki tysięcy ludzi spacerujących i przejeżdżających przez most, byłoby niewybaczalnym błędem. Teraz dzięki jego pomysłowi wielu z nich codziennie będzie poznawać historię polsko-amerykańskiego bohatera, jakim był gen. Tadeusz Kościuszko. W dodatku wszystko wskazuje na to, że tablice te będą edukowały Amerykanów przez wiele kolejnych lat, a może nawet wieków, bowiem żywotność obecnego mostu obliczona jest na ok. 200 lat, a wykonany z brązu memoriał może przetrwać jeszcze dłużej.

OD IDEI DO ODSŁONIĘCIA

„Jestem pełen podziwu i uznana dla Andrzeja Cierkosza, ponieważ nie spodziewałem się, że ten projekt będzie tak ładnie wyglądał. W końcu ludzie spacerujący kładką po tym moście będą mogli przeczytać sobie i dowiedzieć się, kim był Tadeusz Kościuszko. Jest to bardzo ważne, bo obecnie wiedza na jego temat jest znikoma, i to nie tylko wśród Amerykanów” – podkreśla dr inż. Tadeusz Alberski opowiadając o tablicach, które już od najbliższej soboty, 15 października, będą mogli podziwiać wszyscy.

Jednak sfinalizowanie tego projektu nie było takie łatwe. W trakcie jego realizacji pojawiło się wiele różnych problemów i trudności. Cały proces opóźniła także pandemia oraz wojna w Ukrainie. Jak podkreśla pomysłodawca memoriału, sam nie byłby w stanie zrealizować swojej koncepcji, gdyby nie wsparcie wielu ludzi, którzy pomogli mu na różnych etapach jej realizacji.

„Dzięki wsparciu Tadeusza Alberskiego szybko mogłem złożyć projekt do stanowego Departamentu Transportu i dostałem prawie natychmiastową zgodę od dyrektora Craiga Ryle’a. Jednak później okazało się, że to nie będzie takie proste, ponieważ w tego typu projektach niezbędna jest aprobata gubernatora stanu Nowy Jork. Pomimo pomocy ze strony biura radnego Roberta Holdena gubernator Andrew Cuomo nie znalazł czasu nawet na przyjrzenie się projektowi i musiałem spokojnie poczekać na bardziej sprzyjające warunki” – wspomina Andrzej Cierkosz. Dodaje, że wykorzystał ten czas na nawiązanie współpracy z Fundacją „Będziem Polakami”, z którą razem wystąpili o dofinansowanie z Polski. Uzyskali je dopiero po dwóch latach z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego.

W tym czasie nastąpiła także zmiana na gubernatorskim stanowisku, co ostatecznie nie tylko wpłynęło na przyspieszenie prac związanych z instalacją memoriału, w dodatku na tym „niedostępnym” wcześniej miejscu, ale nawet doprowadziło projekt do finału, czyli odsłonięcia tablic, które nastąpi 15 października. „Pomoc byłego posła stanowego Josepha Lentola i ponowne wsparcie radnego Roberta Holdena pomogły przełamać lody i nowa gubernator Kathy Hochul zgodziła się na ten projekt” – podkreśla z dumą prezes Fundacji Dobra Polska Szkoła. Jest także bardzo zadowolony z końcowego efektu.

„Moja podstawowa koncepcja, dzięki rzeźbiarzowi Grzegorzowi Godawie, zamieniła się według mnie na najpiękniejsze tego typu uhonorowanie Tadeusza Kościuszki na świecie. Jakość wykonania tablic w odlewni Brązart w Polsce przerosła moje oczekiwania, a profesjonalność współpracy z rzeźbiarzem, jak i odlewnią Brązart pana Marcina Kwiecińskiego pokazuje, że najlepsze rzeczy robione są w Polsce” – stwierdza Andrzej Cierkosz. Przy okazji składa także podziękowania Dariuszowi Knapikowi i jego firmie Victoria Consulting & Development, która pomogła przy montażu tablic na głównym filarze mostu.

Pomysłodawca memoriału upamiętniającego bohatera dwóch narodów jest ogromnie zadowolony z walorów edukacyjno-historycznych tego projektu.

„Dla mnie najważniejsze jest to, że tablice te mogą stać się takim przyczółkiem, punktem zaczepienia wielu innych działań Fundacji Dobra Polska Szkoła” – zaznacza jej prezes. Poza tym będą one wzmacniać świadomość wśród nowojorczyków i mieszkańców całych Stanów Zjednoczonych o wkładzie polskich bohaterów i milionów Polaków, którzy budowali i ciągle wpływają na rozwój Ameryki.

„Myślę też, że w tych bardzo nachalnych propagandowo i politycznie czasach wspomnienie o gen. Tadeuszu Kościuszce, o tym, czego dokonał, i jakim był człowiekiem do końca swojego życia może ostudzi trochę gorączkę i agresję wielu osób przypominając im, kim Polacy są i z czego powinni być dumni. Jest to też szczególnie ważne dla naszych dzieci, które potrzebują bohaterów ze swojego kraju, by utrzymać z nim prawdziwą więź” – dodaje Andrzej Cierkosz.

Zachęca też całą Polonię i przedstawicieli wszystkich organizacji, a zwłaszcza szkolne dzieci do udziału w ceremonii odsłonięcia memoriału bowiem na pewno będzie to żywa lekcja historii i jedna z niepowtarzalnych okazji zamanifestowania polskości oraz pokazania, że most Kościuszki należy kojarzyć z Polską. Jest to tym bardziej ważne, że uroczystość ta odbędzie się 15 października, który w Nowym Jorku jest Dniem Tadeusza Kościuszki, a poza tym będzie jednym z elementów obchodzonego właśnie Miesiąca Dziedzictwa Polskiego w USA.